Milieugebruiksruimte als concept voor
duurzame ontwikkeling
Gerda Spaander
De Zeeuwse Milieufederatie vindt milieugebruiksruimte
een bruikbaar concept om duurzame ontwikkeling vorm
te geven. Het begrip kan dienen om grenzen vast te stel
len. Bijvoorbeeld grenzen aan de uitstoot van verontrei
nigende gassen in een gebied of grenzen aan de mestafzet.
De Zomeruniversiteit Zeeland besteedde een dag studie
aan milieugebruiksruimte als concept voor duurzame
ontwikkeling.
Duurzame ontwikkeling is in korte
Otijd als begrip behoorlijk ingebur
gerd. Het wordt geregeld opge
voerd als manier waarop het verder
moet gaan met de provincie, met
Nederland, met de wereld. Onder duur
zaam kan van alles worden verstaan, maar
de meest gangbare omschrijving is "een
ontwikkeling die voorziet in de behoefte
van de huidige generatie, zonder daarmee
voor toekomstige generaties de mogelijk
heid in gevaar te brengen om ook in hun
behoeften te voorzien".
Maar hoe moet die ontwikkeling er dan uit
zien? Hoe veel ruimte bieden de natuurlijke
hulpbronnen? Hoeveel verontreiniging kan
de wereld verwerken? Hoe kunnen de
beschikbare grond en grondstoffen eerlijk
verdeeld worden?
Om op dit soort vragen antwoord te krijgen
is het begrip 'milieugebruiksruimte' geïntro
duceerd. Over dit begrip, de inhoud, de
kanttekeningen, de toepassing ervan in het
beleid en met name bij twee Zeeuwse
milieuvraagstukken, werd op 28 augustus
een studiedag georganiseerd.
Grenzen
T. Warns, beleidsmedewerker van
Milieudefensie, stelde om te beginnen dat
het Nederlandse milieubeleid tot nu vooral
een beleid is geweest om uitstoot van
schadelijke stoffen te beperken. Dat is voor
een deel ook geslaagd. Wat nog ontbreekt
is een beleid waarbij ook gestreefd wordt
naar sterk terugdringen van het grond
stoffenverbruik. Aangezien de aarde een
eindige hoeveelheid grondstoffen herbergt
en kan voortbrengen is het nodig aan het
gebruik daarvan grenzen te stellen.
De milieugebruiksruimte is de totaal op de
wereld aanwezige bruikbare hoeveelheid
natuurlijke materie, als die wordt verkregen
op een manier die ook in de toekomst
houdbaar is.
Uitgangspunt daarbij is dat iedere wereld
burger recht heeft op een even groot aan
deel in die voorraad, nu en in de toekomst.
Dit principe houdt overigens niet in dat
iedereen op dezelfde manier zou moeten
gaan leven: de invulling ervan is ieders
eigen zaak.
Berekenen
Het berekenen van onze voorraad is uiter
aard geen eenvoudige zaak. Milieudefensie
heeft een poging gedaan om de milieuge
bruiksruimte te berekenen voor energie,
water, niet vernieuwbare grondstoffen,
agrarische grondstoffen en bos/hout in
2010, daarbij uitgaande van een wereldbe
volking van 7 miljard mensen. De resulta
ten daarvan zijn te vinden in het rapport
'Nederland duurzaam'.
Om een idee te geven van wat er bij zo'n
rekenpartij zoal komt kijken een voorbeeld
voor energie:
•inschatten wat de winbare voorraden zijn
(maar waar ligt de grens tussen wel en
niet winbaar, als het gaat om milieuschade
en moeite?);
•vaststellen welke milieu-effecten nog aan
vaardbaar zijn (door verzuring, waterver
vuiling en afval)
•en vooral: het verhoogde broeikaseffect
bepalen (hoe hoog mag de jaarlijkse tem
peratuurstijging zijn, met welke gevolgen
is nog te leven?).
Bonnenboekje
De uitkomst van het energie-rekensomme
tje laat zien dat de C02-uitstoot in 2010
met 60 omlaag moet, en in 2030 nog
maar 15 van het huidige niveau zou moe
ten bedragen. Dit is niet hetzelfde als een
energieconsumptie van 15 dat hangt af
van de manier waarop er tegen die tijd
energie geproduceerd wordt.
In de wetenschap dat een gemiddelde wes
terling minstens tien maal zoveel energie
en grondstoffen consumeert als een derde
wereld-burger is het verrassend Theo Warns
te horen stellen dat het huidige westerse
welvaartspeil haalbaar is voor heel de
wereld. Het besef van een beperkte milieu
gebruiksruimte kan een zodanige stimulans
aan industriële ontwikkelingen geven, dat
er met minder veel meer gedaan kan wor
den. Bijvoorbeeld zo bouwen dat gebou
wen gemakkelijk aangepast kunnen worden
wanneer ze te groot, te klein of slecht
Kan het begrip milieugebruiksruimte dienen voo
in Zeeland nog meer ruimte is voor mestvarkens
14 WANTIJ oktober'96