Kansen voor de natuur op het boerenbedrijf Winant Halfiverk Roepende grutto 's in het hooiland, kwakende boomkik kers in een drinkput, stoeiende hazen in de wei, broeden de kerkuilen in een landbouwschuur, bontgekleurde, bloemdijken, bloeiende meidoornheggen, vliegenvangen- de zwaluwen boven de koeien, kleine zwanen die de oogstresten van de akkers eten... Allemaal voorbeelden van natuur a die niet of nauwelijks zou bestaan als er geen landbouw was. Veel planten en dieren in Nederland komen vooral of zelfs uitsluitend in land bouwgebieden voor. Omdat het grootste deel van Nederland en zeker van Zeeland bestaat uit landbouwgrond, is het boeren bedrijf dus van groot belang voor de natuur. Cultuur-natuur Vooral het boerenbedrijf van rond de eeuw wisseling bood optimale omstandigheden voor de "cultuur-natuur". Met de opkomst van de moderne landbouwmethoden kre gen veel planten en dieren het zwaar te ver duren: in de echte natuurgebieden vonden ze niet de voor hen geschikte leefomgeving en in de grootschalige, intensief bewerkte landbouwgebieden konden ze het niet lan ger bolwerken. Veel soorten zijn sterk in aantal afgenomen of zelfs geheel uit het Zeeuwse polderland verdwenen. Voorbeelden daarvan zijn de grauwe gors, geelgors. kievitsbloem en harlekijnorchis uit de poelgraslanden en de korenbloem en het groot spiegelklokje uit de graanak kers. Desondanks zijn landbouwgebieden nog steeds van groot belang voor veel plan ten- en diersoorten. Elementen Bedrijven bestaan uit diverse onderdelen. Zo zijn er de productiegronden met akkers (met verschillende gewassen) en graslan den (hooi- en weiland), en het erf met gebouwen en beplantingen. Verder zijn er bedrijven met boomgaarden of bessenper- celen. Langs en in die bedrijfsonderdelen kunnen verschillende landschapselementen liggen zoals sloten, drinkputten, bermen, dijken, overhoeken, heggen, rijen knotbo- men, windsingels en'andere beplantingen. Al die elementen vormen leefmilieus voor verscheidene planten en dieren: het gras land voor ganzen en goudplevieren, een drinkput voor kamsalamanders, een knot wilg voor een .steenuilenpaartje, een ruige slootkant langs een akker voor patrijzen en een heg met ondergroei voor de wezel. Bedrijfsnatuurplan In Zeeland wordt al het een en ander gedaan om de natuurwaarden van het boe renland weer te vergroten. Zo zijn er het patrijzenproject, het project van de Zeeuwse Vlegel (geen kunstmest), het pro ject Zonnestraal (bloemrijke akkerranden op Schouwen), het erven-herstelproject (Zak van Zuid-Beveland) en het weidevogel project. De twee laatstgenoemde projecten worden gecoördineerd door de Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ). De laat ste tijd komt het begrip "agrarisch natuur beheer" steeds nadrukkelijker naar voren. Een bijzonder aspect daarvan is het bedrijfsnatuurplan. In zo'n plan worden mogelijkheden aangegeven om op een agrarisch bedrijf natuur- en landschaps waarden te versterken. Het plan omvat een bedrijfsplattegrond met een toelichting waarin is aangegeven welke maatregelen er genomen kunnen worden en hoe de bedrijfsvoering hiervoor kan worden aange past. Een bedrijfsnatuurplan omvat het hele bedrijf, zowel het erf als de productiegron den, inclusief alle landschapselementen. Het plan wordt opgesteld in samenspraak met de boer of boerin, die zelf ideeën en wensen kan inbrengen. Speciale aandacht wordt besteed aan de inpassing en realisa tie binnen de bedrijfsvoering. Vaak kunnen met concrete, soms eenvoudige maatrege len goede resultaten behaald worden. Voorbeelden van maatregelen in het bedrijfsnatuurplan: •het creëren van bloemrijke bermen, dij ken en slootkanten door een gunstig maaibeheer; •het niet bemesten en niet bespuiten van akker- en graslandranden ten gunste van dieren en bloeiende planten; •het beschermen van weidevogelnesten; •het plaatsen van nestkasten, bijvoorbeeld voor de kerkuil; •het maken van nest- en schuilplaatsen voor dieren door het verwerken van snoeihout tot takkenwallen of hopen; •het aanplanten van besdragende bomen en struiken op het erf voor vogels; - •het aanplanten van rijk bloeiende strui ken en bomen voor insecten en daarmee ook voor insecteneters; •het creëren van ruige overhoeken op het erf, maar ook op de percelen. Naar verwachting stelt de provin cie Zeeland vanaf 1997 aan SLZ geld beschikbaar ten behoeve van agrarisch natuurbeheer. SLZ wordt daardoor in staat gesteld om samen met belangstellende boeren bedrijfsnatuurplannen op te stellen. De eerste bedrijven waarbij zo'n plan wordt uitge voerd, krijgen een voorbeeldfunc tie. De resultaten die op deze bedrijven worden behaald moe ten andere boeren enthousiast maken voor het verhogen van natuur- en landschapswaarden op hun bedrijf. Het boerenerf speelt een belangrijke rol in het bedrijfsnatuurplan. Foto: SLZ Winant Halfiverk werkt bij bet SLZ momenteel aan bet opzetten van bedrijfsnatuurplannen. 18 WANTIJ december'96

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 1996 | | pagina 18