i
Kunstnesten
voor huis
zwaluw
Foto:
Waveka
Driebergen
Boerenzwaluw
Boerenzwaluwen behoren tot de meest
kenmerkende broedvogels van het Zeeuwse
platteland. Helaas nemen ze al decennia
lang in aantal af. Dit heeft veel te maken
met daling van de hoeveelheid insecten,
maar ook met een verlies aan broedgele-
genheid. Boerenzwaluwen broeden voor
het leeuwendeel in stallen en schuren. Vrije
toegang via een open of kapot raam of een
altijd op een kier staande deur is daarbij
onontbeerlijk.
Vestiging van boerenzwaluwen kan worden
gestimuleerd door kunstnesten te plaatsen.
Het kunstnest, vervaardigd van houtbeton
(een mengsel van houtvezels en cement)
wordt bevestigd op een plankje, dat tegen
de muur wordt gespijkerd. Let er bij plaat
sing op dat de voorste rand van het nest
minimaal 6 cm van de kap verwijderd is. De
kosten van een kunstnest bedragen onge
veer 30,-. Het verdient ook hier aanbeve
ling de kunstnesten na het broedseizoen
schoon te maken.
Ook door het verbeteren van de aanhech
tingsmogelijkheden voor nesten kan de
boerenzwaluw worden geholpen. Gladde
houten balken in de open ruimten kunnen
worden voorzien van uitstekende spijkers
en ruwhouten plankjes.
Huiszwaluw
Dankzij de ruime beschikbaarheid van het
nestmateriaal klei en dankzij de open ruim
te met daarin veel als broedplaats geschikte
bebouwing is Zeeland al lange tijd een der
rijkste verblijfplaatsen voor huiszwaluwen
in Nederland. Huiszwaluwen broeden in
tegenstelling tot de boerenzwaluw bijna
altijd aan en niet in bebouwing. Sinds 1970
is de Zeeuwse huiszwaluwstand gekelderd
van minstens 30.000 paar naar maximaal
10.000 paar. De afname gaat nog steeds
door. Het verdwijnen van geschikte nestge
legenheid is een van de oorzaken.
Huiszwaluwen bouwen hun nest bijna altijd
tegen een lichte ondergrond, zoals witte
overstekken. Verder wordt een wat ruwe
ondergrond geprefereerd, die door het aan
brengen van wat modder of cement
gecreëerd kan worden. Het plaatsen van
kunstnesten stimuleert de vestiging van
huiszwaluwen. Het bolvormige kunstnest
met een doorsnede van 12,3 cm is vervaar
digd van houtbeton. Plaatsing kan het beste
onder het dakbeschot tegen een witte ach
tergrond op minimaal 2 meter hoogte. De
meeste kans op succes krijgt u door het
ophangen van een aantal kunstnesten tege
lijk aan de noordoostzijde. Vooral op plaat
sen waar nesten met jongen en al naar
beneden komen, - wat duidt op een gebrek
aan goede nestklei -, kan plaatsing van
kunstnesten een oplossing zijn.
Uitwerpselen
Een vaak gehoorde klacht is de overlast van
uitwerpselen die bijvoorbeeld op het terras
terecht komen. Dit kan worden tegenge
gaan door een plank een halve meter onder
het nest aan te brengen. Bevestiging van de
plank met draden voorkomt, door de
mogelijkheid tot bewegen, nestbouw onder
de anti poep-plank. Twee kunstnesten kos
ten ongeveer 40,-. Ze zijn ook zelf te bou
wen. Ook hier verdient het aanbeveling de
kunstnesten na de broedtijd schoon te
maken.
Neststenen
Neststenen helpen holenbroeders, die wei
nig natuurlijke nestplaatsen meer hebben.
Er zijn neststenen voor gierzwaluwen,
mezen, bonte vliegenvangers, vleermuizen
en halfholenbroeders als zwarte rood
staart, witte kwikstaart en grauwe vliegen
vanger. De maten van neststenen komen
overeen met de gangbare handelsmaten
van bouwstenen. Bij het inmetselen kan
een voeg van 1 cm dikte worden aange
houden. De neststenen moeten zoveel
mogelijk op de zuid- of zuidoostzijde inge
bouwd worden. De hoogte moet zo zijn
dat volwassenen zonder moeite de stenen
vanaf de grond of, indien hoger, uit een
raam kunnen controleren en reinigen.
Tussen afzonderlijke neststenen moet de
afstand drie tot vier meter bedragen.
Uitzondering zijn de stenen voor gierzwa
luwen. Die kunnen vlak naast elkaar onder
het overstekende deel van het dak worden
ingebouwd. Neststenen kunnen helemaal
in de muur vallen, zodat de voorzijde met
de muur gelijk valt.
Voor meer informatie:
Neststenen, gierzwaluwdakpannen,
kunstnesten:
•Waveka, Lindelaan 29, 3971 HA
Driebergen,
tel. (0343) 513063;
•Vogelbescherming Nederland,
Driebergseweg 16c, 3708 JB Zeist,
tel. (030) 6937700;
Kerkuilnestkasten:
•Kerkuil Werkgroep Zeeland,
J.W Vergeer, tel. (0113) 230075 of
F. Minnaard, tel. (0113) 230936.
Gierzwaluwen:
Stichting Gierzwaluwenwerkgroep
Nederland, mevr. M. Mourmans-Leinders,
Zundertseweg 84, 4707 PB Roosendaal,
tel. (0165) 535810.
\W
Foto:
Waveka
Driebergen
Literatuur
(1) Broekhuizen, S.e.a., 1992. Atlas van de
Nederlandse Zoogdieren. Stichting
Uitgeverij Koninklijke Nederlandse
Natuurhistorische Vereniging.
(2) T.E. den Boer e.a., 1994. Vogels onder
dak: handleiding voor het bevorderen van
nestaeleaenheid. Stichting Uitgeverij
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging en Vogelbescherming
Nederland.
(3) Maréchal, P. (redactie), 1986. Thema
nummer huiszwaluw. Vogeljaar 34: p. 153-
256.
Erik Otlens is medewerker van de ZMF voor duurzaam
bouwen. Jan-Willem Vergeer is regioconsulent voor
Vogelbescherming Nederland in bet Deltagbied.
4 WANTIJ december '96
