Bewerkingen
Nieuwe ontwikkelingen
Arbeidsomstandigheden
blauw. Vlas is veel minder geschikt voor
toepassing van moderne landbouwtechnie
ken dan katoen. Dat is voordelig voor het
milieu. Op 'gewoon' vlas wordt wel gespo
ten, maar de stap naar biologische teelt is
niet al te groot.
Synthetische vezels
Polyesther. polyacryl en polyamide zijn de
bekendste vezels die gemaakt zijn van fos
siele grondstoffen als aardolie, aardgas en
kolen. Deze worden chemisch aan elkaar
geplakt waardoor reuzenmoleculen ont
staan. Deze kunnen worden uitgetrokken
tot draden. Een van de milieubezwaren bij
deze vezels is het gebruik van eindige
grondstoffen. Een ander probleem is de
water- en luchtverontreiniging die deze
chemische industrie veroorzaakt..
Kunstvezels
Er is nog een ander type chemische vezel,
namelijk die waarbij plantaardige grond
stoffen chemisch worden bewerkt. Op die
manier kan er van katoenafval rayon wor
den gemaakt, en (dennen)hout wordt zo
omgetoverd in viscose. Maar daar komt wel
het een en ander bij kijken: o.a. zwavel
zuur, zware metalen, natriumsulfaat, oplos
middelen. Het zal duidelijk zijn dat dit heel
wat milieu-ellende geeft.
Voor de vezels geschikt zijn voor 1de-
Vding moeten ze eerst nog 'veredeld'
worden. Ze kunnen gebleekt worden,
gesterkt, afgekookt, gemerceriseerd, alle
maal bedoeld om de stof mooier en bruik
baarder te maken. Ook hier komt weer heel
wat chemie aan te pas.
Dat geldt nog sterker voor de volgende
fase: het verven. Er zijn alle mogelijke
kleurstoffen uitgevonden die allemaal in
meer of mindere mate slecht zijn voor het
milieu. Soms wordt er gewerkt met plant
aardige kleurstoffen, maar doorgaans hech
ten die niet zo goed, dus moeten er alsnog
vervelende stoffen aan te pas komen voor
de fixatie.
In Nederland bestaat een zwarte lijst van
giftige verfstoffen. Maar geïmporteerde kle
ding wordt nauwelijks gecontroleerd en de
kans is groot dat die uit een land komt
waar die bedenkelijke kleurstoffen wel
gewoon worden gebruikt.
Voor donkere kleuren is de meeste kleur
stof nodig. Aan blauw katoen komen vaak
zware metalen te pas en felle kleuren rood,
turquoise en lila bevatten maar liefst dioxi
ne. Ook in geverfde wol zitten meestal
zware metalen. Al deze kleurstoffen komen
bij het wassen langzamerhand vrij. Dat is
Foto: Elly Geelhoed
dus niet alleen jammer voor de kleren, die
in de loop der tijd wat vaal kunnen wor
den, maar het betekent ook dat het afvalwa
ter aardig verontreinigd wordt.
De lijst met milieu-onvriendelijke bewerkin
gen is nog heel wat langer, maar het ver
haal wordt dan langzamerhand wat eento
nig. Het mag duidelijk zijn dat textiel niet
al te schoon is.
Na deze litanie van wat er allemaal
nmis is, wordt het tijd voor hoopge
vende ontwikkelingen.
Allereerst worden alle plantaardige vezels
inmiddels ook biologisch geteeld. De hoe
veelheden zijn nog maar klein, maar het
begin is er in ieder geval. Bij katoen wordt
er ook gewerkt aan vezels die van zichzelf
niet écru zijn maar gekleurd. Voorlopig
gebeurt dit nog door planten te kruisen,
maar er gaan uiteraard ook stemmen op
om dit te doen door middel van genetische
manipulatie
Ook hebben Europese bedrijven heel wat
milieu-investeringen gedaan en hebben
daarmee hun energieverbruik en de uit
stoot van schadelijke stoffen en afvalwater
flink teruggebracht.
Wel worden er vestigingen opgezet in lan
den waar men het met het milieu wat min
der nauw neemt en waar de arbeid stukken
goedkoper is.
Hennep
Ook vrij nieuw, in ieder geval voor
Nederland, is de ontwikkeling van hennep
als vezelgewas voor kleding. Hennep stelt
weinig eisen aan de bodem, kan best zon
der kunstmest en bestrijdingsmiddelen, en
is door zijn enthousiaste wortelgroei ook
nog eens goed voor de bodemstructuur. In
een paar maanden groeit de plant tot een
paar meter hoog, en levert dan bruikbare
verzeis, en nog het een en ander: zeep,
shampoo, kattebakkorrels, bioplastic en
nog meer. Géén nederwiet, want daar heb
je een andere cultuurvariëteit voor nodig.
Wel geeft de naam, die hennep heeft als
leverancier van verdovende middelen, de
nodige politieke discussie. Onder andere
hierdoor wordt hennep nog maar mondjes
maat geteeld en zijn de prijzen aan de hoge
2 Vouwblad Wantij december '97
kant.
Kleding van hennep is ideaal voor wie er
jaren mee wil doen: de hennepvezel is vijf
maal zo sterk als de katoenvezel. In
Amsterdam en Rotterdam zijn winkels waar
kleding, stof en andere hennepproducten
worden verkocht.
Eén derde van de kleding die in
e Nederland wordt verkocht komt uit
landen buiten Europa. Vanaf de jaren
zeventig is de textielindustrie vanuit
Brabant en Twente steeds verder weg ver
plaatst. De wantoestanden die hier een
eeuw geleden heersten, zijn nu in het Verre
Oosten te vinden. Kinderarbeid, hongerlo
nen, werkweken van 80 uur, verbod op
organisatie, ongezonde en gevaarlijke
arbeidsomstandigheden: dat zijn zo de
ingrediënten waarmee een deel van de wes
terse kleding in elkaar gezet wordt. Dat
geldt in ieder geval voor goedkope kleren,
maar een hogere prijs is nog geen garantie
voor eerlijk betaalde arbeid. Neem bijvoor
beeld de behoorlijk prijzige sportschoenen
van een zeer bekend merk, waarbij het
stukloon van de (Indonesische) maakster
minder dan een halve procent bedraagt van
de winkelprijs van de schoen. Bij een loon
van één gulden per t-shirt blijft het uurloon
van de naaister flink onder het minimum.
Ook in de confectie-industrie dichter bij
huis is niet alles netjes geregeld. Niet in
Turkije en in Oost-Europa, maar ook niet in
Nederland, waar een deel van de werkge
vers de controle op grond van de 'Wét op
het thuiswerk' ontduikt door de thuisarbeid
niet op te geven.
Campagne
Tegen al dit onrecht zijn de Nederlandse
Bond van Plattelandsvrouwen, de
Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen,
Natuur en Milieu en de Alternatieve
Konsumentenbond een aktie begonnen
onder het motto: Zit het goed? Staat het
beter!
Bij deze campagne wordt gewerkt op twee
fronten: het vergroten van de vraag naar
eerlijke en schone kleding en het vergroten
van het aanbod. Dat laatste gebeurt door te
werken aan de invoering van het Eerlijk
