Sterke toename van radioactieve
lozingen
Afvalwater uit Europese opwerkingsfabrieken
Hans Bannink
In baar rapport "Liquid discharges from European
Reprocessing Facilities" d.d. mei 1996, geeft Greenpeace
International een overzicht van de recente ontwikkeling
in de lozingen van radioactief afvalwater. De lozingen
leiden tot besmetting van het leefmilieu in zee en hebben
mogelijk kwalijke gevolgen voor de gezondheid van men-
dDe laatste 40 jaar hebben de lozin
gen van radioactieve bestanddelen
in het afvalwater van de opwer
kingsfabrieken een voorname rol
gespeeld in de besmetting van het
Noordwest-Huropese zeegebied (Engels
Kanaal, Noordzee, Ierse Zee en het noord
oostelijk deel van de Atlantische Oceaan).
Het opwerken van verbruikte splijtstofele
menten uit kerncentrales door de opwer
kingsfabrieken in La Hague, Sellafield en
Dounreay (resp. Frankrijk, Engeland en
Schotland) levert veruit de grootste bijdra
ge - voor meer dan 97% - aan het totaal van
radioactieve lozingen in dit gebied. Sinds
begin jaren '90 zijn hun lozingen flink toe
genomen.
La Hague
Omdat het te veel van al het slechte zou
zijn, gaat dit artikel alleen over de lozingen
door La Hague. Daar worden immers de
verbruikte splijtstofelementen uit de kern
centrale Borssele opgewerkt. In La Hague
haalt men er het plutonium en het nog
bruikbare uranium uit. Vervolgens wordt
het afvalwater onvolledig gezuiverd in zee
geloosd. Het overige radioactieve afval
wordt verpakt en teruggestuurd naar
Zeeland.
Snelle toename
Sinds begin jaren '90 is de totale hoeveel
heid radioactiviteit die in het zeemilieu
wordt geloosd, snel toegenomen. De
belangrijkste reden hiervoor is de sterke
uitbreiding van de opwerkingscapaciteit in
de fabrieken United Processors 2 en 3 van
400 tot 1600 ton per jaar. Ook het gebrek
aan de technische uitrusting om enkele
belangrijke isotopen uit het afvalwater te
filteren speelt daarbij een rol. COGEMA -
de Franse opwerkingsfabriek in La Hague -
geeft toe dat het radioactieve tritium in het
geheel niet wordt afgevangen, ook niet bij
de lozing in de lucht. Na 1992 is de aange
toonde hoeveelheid tritium in het zeewater
in de Duitse Bocht snel gestegen van 1.1.
naar 2.8 Bq/1 (1 Bq/1 1 desintegratie per
seconde per liter).
Lozing en besmetting
Een soortgelijk effect is waargenomen bij
Jodium-129 (1-129)- Dat leidde tot een toe
name van de lozing in het Engelse Kanaal
én de besmetting van zeewier. GOGEiMA
blijkt de internationale overeenkomsten om
1-129 uit de afvalstromen te verwijderen
niet na te leven. Volgens het IAEA
(Internationaal Atoom Energie Agentschap)
is het praktisch uitvoerbaar om tot ca. 99%
verwijdering te komen. 1-129 is vooral van
belang omdat het bekend staat als één van
de isotopen die zeer waarschijnlijk bij grote
bevolkingsgroepen blootstelling aan radio-
Tabel radioactieve isotopen
1-129 Jodium 129 Halfwaardetijd 17 milj.jaar
Kr-85 Krypton-85 Halfwaardetijd 10.8 jaar
C-14 Koolstof-14 Halfwaardetijd 5730 jaar
H-3 Tritium Halfwaardetijd 12.3 jaar
activiteit veroorzaakt. Het is opmerkelijk
dat juist de isotopen die de laatste jaren
een duidelijk toename te zien hebben gege
ven (1-129, C-14, Kr-85, etc.) ook de meest
belangrijke daarin zijn (zie tabel).
Met de tegenwoordige kennis van de risi
cofactoren van radioactieve straling kan ver
wacht worden dat de gezamenlijke dosis
radioactiviteit ten gevolge van de lozingen
door La Hague - voor het jaar 1995 - resul
teert in meer dan 170 kankergevallen.
De opwerkingsindustrie heeft herhaaldelijk
verklaard dat het haar lozingen effectief ver
minderde. Dat is niet waar. Sinds begin
jaren '90 zijn de lozingen van radioactiviteit
beduidend toegenomen en is hun kwalijke
invloed op de volksgezondheid en op de in
zee voorkomende ecosystemen groter
geworden.
Uit het rapport van Greenpeace
International valt op te maken
dat de besmetting van de zee met
radioactieve isotopen in snel
tempo en in korte tijd met een
factor 2.5 is toegenomen. Weer
één van de gevaarlijke kanten van
de toepassing van kernenergie,
waaraan voorbij wordt gegaan.
Hans Bannink is lid van de Wantijredactie
Marine discharges of significant Isotopes
by Sellafield and La Hague
B1-129 from La Hague ('0.1 TBq)
I I Sr-90 from Sellafield (TBq)
Co-60 from Sellafield (*0.1 TBq)
B C-14 from Sellafield (TBq)
n Tc-99 from Sellafield ('10 TBq)
1992
14 WANTIJ december'97
