Zeeuws streekplan struikelblok
in Sirjansland
Handhaving
Jan-Eelco Dijk
In het onlangs vastgestelde streekplan Zeeland is 40 hec
tare voor glastuinbouw in de polders bij Sirjansland gere
serveerd. Omwonenden zien zo'n groot kassengehied in
de polders helemaal niet zitten. Maar kunnen ze het
oprukkende glas via de rechter tegenhouden?
Sirjansland door streekplan (ongewenst) concentratiegebied voor kassenbouw.
Kaart: Grote Provincie Atlas Zeeland, Wolters Noordhoff.
Wie aan ruimtelijke ordening
W denkt, zal in de eerste plaats het
bestemmingsplan te binnen
schieten. In dit plan wordt de
ruimte in een gemeente als het ware inge
deeld. In een bestemmingsplan staat waar
je wel en niet mag bouwen, waar natuurge
bieden moeten worden beschermd en waar
voor industriegebieden een plek is inge
ruimd. Tegen het besluit tot goedkeuring
kunnen degenen die eerder in de procedu
re bezwaren hebben ingebracht, naar de
administratieve rechter stappen.
Waslijst
Toch is het bestemmingsplan vaak niet het
eerste plan dat de indeling van de ruimte in
een gebied "regelt". Sterker nog; in veel
gevallen is er al een hele waslijst aan visies,
schetsen, en andere plannen aan vooraf
gegaan. Niet alleen de gemeente, maar ook
de provincie bemoeit zich soms actief met
de indeling van de ruimte in een gebied.
Met als gevolg dat je als milieugroep voor
een probleem komt te staan: tegen welke
plannen, welke visies en welke schetsen
kun je nu wel, en tegen welke kun je niet
in beroep bij de rechter?
Open karakter
Neem nou Sirjansland (gemeente Duive-
land). Voor het gebied ten oosten van deze
kern heeft men bedacht om een aaneenge
sloten rij kassen te bouwen: alles bij elkaar
zo'n 40 hectare. Een van de eerste ruimte
lijke plannen die ruimte creëerde voor de
bouw, was het streekplan Zeeland, clat in
september 1997 werd vastgesteld. Hierin
staat dat -bij wijze van uitzondering- in het
concentratiegebied Sirjansland nieuwvesti-
ging kan worden toegestaan tot een totale
oppervlakte van maximaal 40 ha netto glas.
Omwonenden vinden dat zo'n groot glas
tuinbouwgebied het open karakter van
"hun" polder aantast. Zij willen de kassen
desnoods tot bij de rechter aanvechten.
Besluit
Zal de rechter (de Haagse Raad van State in
dit geval) de omwonenden ontvankelijk
verklaren? De staatsraden uit 's-Gravenhage
hebben lang met de vraag over de ontvan
kelijkheid bij beroep tegen streekplannen,
structuurschetsen, regiovisies en dergelijke
geworsteld. In de Wet op de ruimtelijke
ordening staat dat beroep tegen een streek
plan alleen mogelijk is, voorzover onderde
len van het plan zijn aan te merken als een
besluit. In de Algemene wet bestuursrecht
staat wat onder het begrip "besluit" moet
worden verstaan, maar het is niet zo mak
kelijk die definitie te vertalen naar concrete
overheidsbeslissingen. In 1995 deed de
Raad van State een uitspraak die de burger
wat meer duidelijkheid verschafte. De rech
ter oordeelde dat, wil een onderdeel van
een streekplan als besluit kunnen worden
aangemerkt, de plaats van het gebied, waar
de activiteit plaatsvindt, voldoende con
creet moet zijn bepaald. Ook het project of
de ruimtelijke ingreep zelf moet voldoende
concreet zijn aangegeven. Tenslotte moeten
Provinciale Staten de bedoeling hebben een
afgewogen beslissing over het streekplan-
deel te nemen. Dat betekent dat er voor de
gemeenteraad, als die nadien een bestem
mingsplan maakt, eigenlijk geen vrijheid
meer is om van het streekplan af te wijken.
Is datgene wat in het streekplan is opgeno
men ten aanzien van glastuinbouw bij
Sirjansland aan te merken als besluit? Het
plan geeft aan dat in het concentratiege
bied Sirjansland kassen mogen worden
gebouwd. Dat gaat om een concrete activi
teit in een min of meer concreet gebied. De
vraag blijft wel of de provincie de bedoe
ling hfeeft gehad een afgewogen beslissing
te nemen, of de gemeente een zekere
beleidsvrijheid heeft gelaten.
Mocht er geen beroep bij de rech
ter mogelijk zijn, dan wil dat niet
zeggen dat omwonenden hele
maal niets tegen de kassen meer
kunnen doen. In een later stadi
um zal er ongetwijfeld een
bestemmingsplan komen, en in
die procedure kunnen ze in ieder
geval hun bezwaren uiten. En
voor het zover is, benaderen ze
regelmatig politici om hen van de
onwenselijkheid van het glas te
overtuigen. Ook niet-juridische
actiemiddelen kunnen immers
heel effectief zijn.
Jan-Eelco Dijk is als milieujurist verbonden aan het
Bureau voor Rechtshulp Zuid-Holland-Zuid dat in
samenwerking met de ZMF mensen die met milieupro
blemen kampen, juridisch helpt.
16 WANTIJ juni'98
