Nieuwe natuur in
Nederland
Noodzaak of schuldgevoel?
Verschenen
Willem de Weert
Wie de nuance zoekt over (plannen voor) natuurontwik
keling in Nederland, heeft met "Nieuwe natuur, reporta
ges over veranderend landschap" het juiste boek in han
den. Auteur en NRC-journaliste Tracy Metz ging op reis
door de verschillende landschappen in Nederland en
sprak met betrokkenen over de plannen om uiterwaar
den, maisakkers, zelfs een heel eiland terug aan de
natuur te geven. Wat is het idee achter natuurontwikke
ling? Is het bittere noodzaak, blije illusie of misschien
toch calvinistisch schuldgevoel over wat we in het verle
den aangericht hebben?
dDe foto op de omslag van het boek
"Nieuwe natuur" zou een Zeeuws
polderlandschap kunnen zijn: een
omgeploegde akker met aan de
horizon een dijk met een rechte rij populie
ren. De openingszinnen van het voorwoord
van auteur Tracy Metz luiden: "Dijken door
steken? Polders ontpolderen? De zee en de
rivieren weer binnenlaten? Ik wist niet wat
ik boorde. Nederland gaat voor de zoveel
ste keer op de schop, nu eens niet om dij
ken en polders aan te leggen, maar om
meren en moerassen te maken. Er is ook
een naam voor: nieuwe natuur.
Oernatuur
Als van oorsprong Amerikaanse viel journa
liste Tracy Metz de eeuwige strijd van de
Nederlanders tegen het water op. Over de
grenzen is ons land beroemd om zijn dij
ken, zijn tot de verbeelding sprekende del
tawerken, de talloze polders. Maar het
Natuurbeleidsplan van 1991 bracht een
ommekeer in het denken. De natuur moest
niet bedwongen, maar juist losgelaten wor
den. In 2015 moet de oppervlakte natuur
in ons land verdubbeld zijn tot 700.000
hectare, waarvan 120.000 hectare nu nog
landbouwgrond is: „Weg met de akkers en
de weilanden, nu willen we oernatuur."
De Millingerwaard,
het voorbeeld van
grootschalige
natuurontwikkeling
in Nederland.
Foto: ZMF
Maar is oernatuur in een van a tot z door
mensenhand ingericht land nog wel moge
lijk? En van wie is het platteland eigenlijk?
Van de boer, de natuurbeschermer, de naar
rust zoekende stedeling of de naar uitbrei
dingsruimte snakkende ondernemer?
Nederland is een hogedrukpan, er moet
ruimte komen voor nieuwe natuur, maar
ook voor woningen, wegen, bedrijventerrei
nen, zeehavens, luchthavens. Kan dat alle
maal samengaan?
Projecten
Metz maakt een rondreis door het Neder
landse landschap en bezoekt projecten
voor natuurontwikkeling in bijvoorbeeld de
uiterwaarden (Millingerwaard, Grensmaas),
langs de kust (Schoorl), in de polder
(Oldambt) en de veenweiden (Broek in
Waterland). Ze laat voor- en tegenstanders
aan het woord. Zeker zo interessant in het
boek zijn de min of meer filosofische
beschouwingen over de waarde van het
Nederlandse landschap van bijvoorbeeld
schrijver Willem van Toorn en de voorzitter
van de Vereniging Das Boom, Jaap
Dirkmaat, beiden tegenstander van groot
schalige natuurontwikkelingsprojecten.
Balans
Aan het einde van haar reis maakt Metz de
balans op:
"We hebben nog nooit zo veel gereisd en
nog nooit zo veel wildernis gezien. Utah,
de Amazone, de Galapagos-eilanden, ze
liggen binnen handbereik. Kijken doet
kopen: nu willen we dat thuis ook hebben.
En liefst niet alleen in Flevoland, maar
gewoon naast de deur. Maar wildernis in
dit doorgeëxerceerde land is een illusie - of
het moet de wildernis van het aquarium
zijn. Misschien zullen we genoegen moeten
nemen met een pinksterbloem in plaats
van een zeldzame orchidee, of een buizerd
in plaats van een zeearend. Daar kan ik
mee leven. Dat Nederland een wildernis
was, had ik toch al nooit gedacht.
Tracy Metz. Nieuwe natuur.
Reportages over veranderend
landschap; 216 blz. met lexicon
en uitgebreide bibliografie. Ambo
ISBN 90-263-1515-5.f 29,90.
12 WANTIJ oktober'98
