Statistiek blijkt dat de Zeeuwse boer in
1996 in totaal 1300 ton mest meer gaf dan
wat planten nodig hebben voor de groei.
Het vermoeden bestaat dat met strengere
normen in het vooruitzicht de boeren een
bodemvoorraad fosfaat (spoelt weinig uit)
hebben willen opbouwen. Er was mest
genoeg uit Brabant! Bovendien blijkt uit
onderzoek van het Praktijkonderzoek voor
de Akkerbouw en Vollegrondsgroenteteelt
(PAV) dat bijvoorbeeld de aardappels in
Zeeland 50% meer stikstof krijgen dan in
vergelijkbare zeekleigebieden van
Nederland.
Dierlijke mest
Het provinciaal beleid heeft hierop geen
antwoord. Volgens de provinciale evaluatie
nota Waterhuishoudingsplan is er ten
Zwemmen in het kroos. Foto: Stichting Reinwater.
Actie
De stikstofverontreiniging van de Zeeuwse
wateren is dus een jarenlang onderschat,
maar zeer ernstig Zeeuws milieuprobleem.
Dit noodzaakt tot actie.
Volgens de ZMF vraagt de hoeveelheid en
het tijdstip van bemesting met dierlijke
mest om verandering. De ZMF pleit voor
evenwichtsbemesting en het gebruik van
bewerkte/gecomposteerde mest in plaats
van drijfmest. Tevens zal de toediening van
1988 1989 1990 1991 1992 1993
Fig.
Mestproductie en -import in Zeeland, 1988-1996
Bron: Regionale watersysteemrapportage, 1997
opzichte van 1985 sprake van "kwaliteitsver
mindering van de wateren en worden de
doelstellingen bij lange na niet gehaald. En
dat ondanks de projecten ter bevordering
van minder mestgebruik, voorjaarsbemes
ting en betere rioolwaterzuivering. Deze
positieve effecten worden tenietgedaan
door het sterk toegenomen gebruik van
dierlijke mest in onbewerkte vorm in het
najaar. Ter vergelijking: de toename van de
stikstofuitspoeling de laatste tien jaar is
grofweg gelijk aan de totale hoeveelheid
stikstof die door alle waterzuiveringsinstal
laties in Zeeland uit het afvalwater wordt
gehaald en waarvoor waterschappen tiental
len miljoenen hebben geïnvesteerd. Een
historisch dieptepunt voor de Zeeuwse bin
nenwateren en onze portemonnee.
1995 1996
cle mest zoveel mogelijk in het voorjaar
moeten plaatsvinden. De stikstofbenutting
is dan 2 tot 4 keer hoger. Hoewel de boer
door het uitrijden van de mest in het voor
jaar het risico loopt op verdichting van de
grond, is het mogelijk. Dit blijkt wel uit feit
dat de boeren van de Zeeuwse Vlegel al
jaren hun tarwe in het voorjaar bemesten.
Ook het omschakelen naar en vestigen van
biologische landbouw ziet de ZMF als
oplossing. Biologische bedrijven kennen
een klein verlies aan stikstof.
Mineralen op Scherp
In het project Mineralen op Scherp, uitge
voerd door het Nutriënten Management
Instituut (NMI), blijkt dat het Zeeuwse bio
logische akkerbouwbedrijf van Frans
Haverbeke en Paula Peters met een gemid
deld stikstof overschot van 35 kgN/ha ruim
onder de N-verliesnorm van 100 kgN/ha
per jaar (streefnorm voor 2008) zit. Zij
gebruiken alleen organische mest.
Bijsturen met kunstmest in de biologische
landbouw is niet mogelijk, dus is een
goede planning vooraf noodzakelijk. Zij
houden met klaver en mosterdzaad de
stikstof vast. Het mosterdzaad wordt in
het najaar als groenbemester ingezaaid.
Op die manier hoeven Haverbeke en Peters
minder bij te mesten. Ook de voorjaarsbe
mesting zorgt voor minder uitspoeling.
Toepassing in het voorjaar vraagt om een
goede afstemming tussen loonwerker en
boer. Dat levert voordelen op. Een driewie
ler met een zo laag mogelijk bandenspan
ning, om de grond zo min mogelijk te ver
dichten, heeft bij hen het beste resultaat
opgeleverd.
Hoewel aanpak aan de bron de voorkeur
heeft, kan ook via het spoor van natuurlijke
zuivering de hoeveelheid stikstof in het
water worden teruggedrongen. Natuurlijke
waterzuivering legt stikstof vast, zet het om
en verwijdert het. Dit natuurlijke proces
kan door het inrichten van zuiveringsmoe
rassen (zie artikel blz. 12 en 13) en het aan
leggen van draspias bermen met riet (een
soort natuurlijke oever) langs sloten en kre
ken versterkt worden. Bovendien creëer je
op deze manier een plek waar het goed
toeven is voor het brakwaterleven. Leg je
de zuiveringsmoerassen aan in de lage
delen van de polder, dan kunnen zij boven
dien zorgen voor een (tijdelijke) opslag van
water. En dat kunnen we goed gebruiken
gezien de zware regens van dit najaar!
Meer informatie:
De ZMF heeft over de problema
tiek van de stikstofvervuiling een
folder uitgebracht:
'Stikstofvervuiling van de
Zeeuwse binnenwateren een his
torische dieptepunt'. Deze bro
chure is aan te vragen bij het
secretariaat van de ZMF.
Melissa Ernst is projectmedewerkster duurzame land
bouw van de Zeeuwse Milieu Federatie.
8 WANTIJ december '98
