Zeeland is 'leeg' en dat moeten
we zo houden!
Richard van Bremen
Hoe de ruimte van een gebied wordt ingerichthangt
mede af van de bevolkingsgroei. Een bevolking groeit, sta
biliseert of verkleint door twee factoren: de natuurlijke
aanwas en het migratiesaldo. Hoe zal de Zeeuwse bevol
king zich begin volgende eeuw ontwikkelen en welke
gevolgen kan dat hebben voor de inrichting van de pro
vincie?
Bedreiging?
De beperkte bevolkingstoename voor
Zeeland, waarbij er in delen van Zeeland
nu al sprake is van een bevolkingsafname,
wordt vooral bestuurlijk gezien als een
bedreiging. Zeeland dient te groeien, in
werkgelegenheid, in bevolkingsaantallen, in
aantal te bouwen woningen, in bedrijvig
heid! Het is alles groei wat de klok slaat,
voor gemeenten, voor regio's, voor de pro
vincie. Mijn stelling is dat hoewel de min
dere bevolkingsgroei c.q. bevolkingsafname
voor sommigen negatief lijkt, het voor
Zeeland mogelijkheden geeft op de langere
termijn: kansen voor een 'lege ruimte' bin
nen een ruimer verstedelijkt gebied. Wat
is daar dan zo gunstig aan? Ik zet de moge
lijkheden op een rij:
Wat de natuurlijke bevolkings
groei betreft heeft Zeeland in
zekere zin een voorsprong van
tien jaar op de rest van Neder
land. Zeeland kent een vergrijzing die
Nederland pas over tien jaar bereikt. De
natuurlijke aanwas (geboorte min sterfte) is
lager dan in de rest van Nederland. De
natuurlijke aanwas wordt in 2010 al nega
tief, terwijl de rest van Nederland daarop
moet wachten tot 2020.
Voor wat betreft de binnenlandse migratie
verlaten jongeren Zeeland omdat hier
hoger onderwijs (delen van het HBO en
universiteit) ontbreken. Pensioenmigranten
komen in onvoldoende mate naar Zeeland
om dit vertrek van jongeren te compense
ren. De buitenlandse migratie tot slot is per
saldo positief. De laatste tien jaar is de
belangrijkste reden voor die positieve
balans de komst van asielzoekers/statushou
ders (naast een positief saldo van Belgen
die zich voornamelijk in Zeeuws-
Vlaanderen vestigen). Hoe de buitenlandse
migratie zich op de langere termijn zal ont
wikkelen is vooral met betrekking tot de
asielzoekers/statushouders zeer onzeker.
Bovendien verlaat een groot aantal van hen
(30% tot 40%) binnen één jaar weer de pro
vincie.
Werkgelegenheid
Houden we met al deze bovenstaande fac
toren rekening dan zal Zeeland in de toe
komst een lagere bevolkingstoename ken
nen dan de rest van Nederland. Dit bete
kent dat Nederland relatief als geheel de
komende dertig jaar een bevolkingstoena
nat aanwas M— buitenlands saldo
binnenlands saldo
me kent die minstens twee maal zo groot is
als in Zeeland, waarbij ik me baseer op het
meest 'ruime' scenario voor Zeeland!'
Deze beperkte bevolkingsgroei is beleids
matig minder sterk te beïnvloeden dan
bestuurders wensen, óók niet door het
sterk stimuleren van de werkgelegenheid
voor zover dat ooit mogelijk is. Waarom
niet? Door een toenemende arbeidspartici
patie van vrouwen, meer tijdelijk werk,
meer uitzendwerk en de mogelijkheid om
te blijven pendelen wordt de groei van de
werkgelegenheid grotendeels opgevangen
door de al aanwezige potentiële beroepsbe
volking.
1 Provinciale bevolkingsprognose 1997, migratie
variant.
De toename van het ruimtebeslag
van wonen wordt beperkt
Door een toenemende vergrijzing en indivi
dualisering neemt het gemiddeld aantal
personen per gezin af en neemt het ruimte
beslag van wonen relatief toe. Kortom:
meer woningen zijn nodig bij eenzelfde
hoeveelheid mensen. Daarnaast willen
mensen zelf ook steeds ruimer en kwalita
tief beter wonen. Redenen waarom het
ruimtebeslag van wonen toeneemt, óók bij
een beperkte bevolkingstoename.
Bestuurlijk wordt getracht het ruimtebeslag
van wonen zoveel mogelijk te beperken.
Om het open gebied open te houden
wordt zuinig ruimtegebruik bevorderd. Zo
krijgt het bouwen binnen bestaand stede
lijk gebied de voorkeur boven bouwen in
het buitengebied.
Een geringere bevolkingsgroei tot een
bevolkingsafname biedt kansen, juist om
4 WANTIJ maart '99
