Duindoorn
Richard Struijk
Najaar en winter spreken de doorsnee mens minder aan
dan voorjaar en zomer. Alleen de echte liefhebber houdt
open oog voor wat groeitbloeit en onsDaartoe mag
zeker de duindoorn gerekend worden, een alom in het
Zeeuwse aanwezige struik, die mens en dier veel te bie
den heeft. Niet in de laatste plaats vanwege de talrijke
oranje bessen. Van eind augustus tot maart vormen ze
een blikvanger.
VVan oorsprong een steppenbewoner
heeft de duindoorn zich als echte
pionier op onherbergzame plaatsen
gevestigd, waar andere het ongetwijfeld
hadden laten afweten. Net als alle vlinder
bloemigen en de els beschikt de duindoorn
over wortelknollen, waarin zich bacteriën
bevinden. Deze verstaan de kunsi
stof te binden, zodat de struik op heel
schrale, arme gronden kan groeien.
Vandaar o.a. de aanwezigheid in de buiten
ste duinen.
staten en Finland zijn wat dat betreft niet
kinderachtig en ook langs de Belgische kust
zag ik vrouwen ijverig plukken. In reform
zaken is duindoornsap te koop en Duitse
vrienden verrasten me deze zomer met een
grote fles, afkomstig van een kwekerij in de
voormalige DDR. Een waarschuwing is op
zijn plaats, want zuur is het spul wel van
wege het hoge gehalte aan ascorbinezuur,
vitamine C. En dat proefje. De bessen
bevatten daarnaast veel vruchtensuikers en
gelden als buitengewoon voedzaam.
Vogels
Wanneer in oktober de troepen kramsvo
gels en koperwieken uit Noord- en Oost-
Europa arriveren, vinden zij de tafel gedekt.
Niet alles wat oranje is verdwijnt in de
maag. Veel bessen worden alleen maar uit
geknepen en blijven als loze velletjes ach
ter. Naarmate de herfst verstrijkt worden de
bessen minder smakelijk. Via de vrucht-
wand wordt vocht opgenomen en treden
gistingsprocessen op. Deze beïnvloeden de
smaak nadelig. De struiken blijven evenwel
trekpleisters. Zeker ook voor fotografen.
Wanneer op een heldere dag de oranje tak
ken fraai tegen de lucht afsteken, kan ik
nog steeds niet de verleiding weerstaan
enkele plaatjes te schieten. Geleidelijk aan
vermindert de voorraad en na half februari
moet je, zeker na een strenge vorstperiode,
de bessen gaan zoeken. Toch komt het
maar zelden voor dat ze op zijn, terwijl de
winter gevyeken is. Een geruststellende
gedachte voor oog en maag, voor mens en
Bessen
Het doet vreemd aan struiken te ontdek
ken, die vol met bessen zitten, terwijl er op
korte afstand tientallen groeien zonder een
enkele vrucht. Voor kenners niet zo verba
zingwekkend, want de duindoorn is twee-
huizig. Er zijn dus struiken met vrouwelijke
bloemen, die bessen dragen, en met manlij
ke, die na gedane arbeid onopvallend ver
der door het leven mogen gaan. Van speci
culaire bloei is trouwens nooit sprake.
Alleen met behulp van een loepje zijn de
eigenlijke voortplantingsorganen, meeldra
den en stampers, goed te zien.
Eetbaar
Ik heb iets met duindoorns. Reeds vanaf
mijn (kwa)jongensjaren, toen ik door de
Zandvoortse en Bergerduinen zwierf, sieren
elk najaar enkele takken met bessen m'n
kamer. Daar is enige moed voor nodig,
want zoals de naam al zegt zijn stevige
handschoenen vereist om deze katjes aan te
pakken. Dat geldt niet alleen voor het
afknippen van de takken, maar eens te
meer wanneer geprobeerd wordt een
maaltje bessen te plukken voor sap of jam.
Bewoners van de Oostzeekust, de Baitische
Het kan vriezen of dooien, maar
langs de Zeeuwse kust zullen tot
de lente duindoornbessen
beschikbaar zijn
Richard Struijk is voorzitter van de Stichting
Duinbehoud Walcheren.
16 WANTIJ oktober '99
