Brabantse Wal breder
bekijken
Reimerswaal frustreert landschapspark
Willem de Weert
Het is een bekend landschap voor iedereen die Zeeland
verlaat. Op de grens met Brabant verheft het landschap
zich als een bult. Dit is de Brabantse Wal. De polders zijn
ten einde, hier begint het zandlandschap, een andere
wereld. Een bedreigde wereld, ook door plannen uit
Zeeland.
Op de rand van Brabant ligt, tegen
0 Zeeland aan, een bijzonder gebied.
Het strekt zich uit van Steenbergen
langs Bergen op Zoom en
Woensdrecht naar de grens met België: de
Brabantse Wal. In ruime zin wordt de over
gang bedoeld van de hoge zandgronden
naar de lager gelegen zeekleipolders en in
enge zin de steilrand die deze overgang
markeert. De steilrand is door zijn hoogte -
bij Woensdrecht tot 20 meter boven N.A.P. -
een opvallend element in het landschap,
zoals te zien is vanaf de A 58 en vanuit de
trein richting Bergen op Zoom.
Overgangen
Geologische processen hebben ertoe geleid
dat op korte afstand van elkaar geheel ver
schillende typen landschap zijn ontstaan
met een waardevolle natuur. De Brabantse
Wal is niet alleen een overgang van hoog
naar laag. De Wal vormt ook de overgang
van zand naar klei, van droge naar natte
gronden en van zoet naar zout water. Al
heeft de laatste overgang aan kracht inge
boet omdat door de aanleg van de
Markiezaatskade (1983) het Verdronken
Land van het Markiezaat van Bergen op
Zoom van de Oosterschelde werd afgesne
den. Daarmee gingen in een klap een paar
duizend hectare slikken en schorren verlo
ren. Het gebied achter de kade kreeg maar
voor een deel de bestemming natuur terug:
het Markiezaatsmeer. De rest werd opge
spoten als stadsuitbreiding voor Bergen op
Zoom. Het Markiezaatsmeer is nu aan het
verzoeten. Toen ook de Hendracht tussen
Tholen en West-Brabant van de Ooster
schelde werd afgesloten en het Zoommeer
vormde (1987), verminderde de invloed
van het zoute milieu nog verder. Opvallend
is dat veel inwoners van West-Brabant het
contact met het zoute water missen en nu
langs de Oesterdam en op Tholen recreë
ren.
Natuur
Voor de liefhebber van wilde planten vormt
de Wal een eldorado. In de polder treft hij
heel andere soorten aan dan in de bossen
en op de hei. Zandgebonden planten, klei-
gebonden planten, zoetwaterplanten, plan
ten die in brak water wortelen, allemaal
komen ze voor, waaronder zeldzame. Ook
de vogelrijkdom is enorm. Ook hier geldt
dat de watervlakten en kreekresten in het
westen, heel andere vogels trekken dan het
bosgebied in het oosten. En wat voor plan
ten en vogels geldt, telt ook voor insecten,
reptielen, amfibieën en zoogdieren.
Het nationale belang van de Brabantse Wal
blijkt uit het feit dat de bossen en landgoe
deren op het hoge deel onder de
Natuurbeschermingswet vallen en in het
Natuurbeleidsplan (1990) als onderdeel
van de ruggengraat van de Nederlandse
natuur gezien worden. Ook internationaal
wordt het belang als natuurgebied erkend:
het Markiezaatsmeer is in de lijst van inter
nationale wedands opgenomen. Het
Zoommeer en de bossen op het hoge deel
van de Wal vallen onder de Europse
Vogelrichtlijn die bedoeld is voor de
instandhouding van alle in het wild levende
vogels in de Europese Unie. Het deel van
de Wal dat grenst aan de Kalmthoutse
Heide is opgenomen in een grensover
schrijdend natuurpark in oprichting. De
polders op de grens met Zeeland en België
krijgen een plaats in een landschapspark in
oprichting maar daarover later meer.
POLDER HOGE
GRONDEN GRONDEN
/XXX^^XXX
i 6. KLADDE s
BELGIE
STEILRAND VAN DE Bl\
START WANDELINGEN
i
POLDERGRONDEN (KLI)
HOGE GRONDEN (ZANI
WATER
BEDRIJVENTERREIN
Polders
In het kader van het Natuurbeleidpslan zijn
Brabants Landschap, Natuurmonumenten
en Staatsbosbeheer bezig met name aan de
voet van de Wal gronden te verwerven.
Delen van de polders zijn als natuurontwik
kelingsgebied (voor)bestemd. Aangekochte
landbouwgrond krijgt een extensief beheer,
wordt omgezet in nat weiland of natuur.
Ook in de polders die wat verder van de
steilrand afliggen, kunnen boeren vrijwillig
6 WANTIJ oktober'99