Geheimzinnige eendenkooi
bij Oostkapelle
Jan Moekotte
In Zeeland zijn nog een paar eendenkooien. De k.ooi in St.
Phillipsland wordt beheerd door het Zeeuws Landschap,
is toegankelijk voor het publiek, maar niet meer in
gebruik. De kooi bij Oostkapelle is eigendom van
Staatsbosbeheer en in gebruik bij een particulier, die voor
het onderhoud aan de kooi een vergoeding krijgt. De
kooiker vangt nog echt en mag zijn eenden verkopen, bij
voorbeeld aan poeliers.
dDeze kooi is voor publiek niet toe
gankelijk en ligt in het toch al
beperkt toegankelijke waterwinge
bied. Rondom deze eendenkooi is
het stil en geheimzinnig. Stil omdat
er anders geen wilde eend gevangen wordt.
Geheimzinnig omdat maar weinig mensen
weten wat zich rondom de kooi afspeelt en
hoeveel eenden de nek worden omge
draaid.
Vangstcijfers
De kooi bij Oostkapelle is volgens vogelbe
schermers uniek voor Nederland omdat
alleen van daaruit nog eenden "in de pan"
verdwijnen. Maar zo uniek blijkt deze kooi
in dat opzicht niet te zijn. Het
Noordhollands Landschap heeft een aantal
eendenkooien in beheer die verhuurd wor
den aan semi commerciële exploitanten
onder de voorwaarde dat openheid gege
ven wordt over de vangstcijfers.
Medewerker Witte van het Noorhollands
Landschap: Kooikers hebben, net als
beroepsvissers, de neiging niet het achter
ste van hun tong te laten zien. Al weten we
dus dat de verstrekte cijfers niet bijster
betrouwbaar zijn, het is in elk geval iets".
Richard Struyck, voorzitter van de Stichting
Duinbehoud (afdeling Walcheren) is het
eens met Witte waar het om vangstcijfers
gaat: "Op zijn minst zou Staatsbosbeheer
daar zicht op moeten houden".
Jacht
Over eendenkooien kunnen cultuur- en
natuurbeschermers elkaar flink in de veren
vliegen. Op het verwijt "hoe toch natuurbe
elkaar bijten. Hij vindt het "niet meer van
deze tijd om de kooi aan een particulier te
verhuren die eenden de nek omdraait en
over de vangsten geheimzinnig kan doen
Hij vindt dat er alleen gevangen mag wor
den om onderzoeksdoelen te dienen. "Je
kunt er eenden, smienten, talingen, pijl
staarten en zaagbekken ringen en registre
ren, maar geef ze in elk geval de vrijheid
terug". Remijn ziet ook graag dat de kooi,
zeker buiten het vangstseizoen, openge
steld wordt voor belangstellenden.
Boswachter Vader (de kooi ligt in 'zijn'
gebied) is wel gecharmeerd van dat idee.
Hij vindt de kooi een bezienswaardigheid,
een prachtig natuurhistorisch monument.
Zijn baas bij Staatsbos-beheer, A. van
Haperen, wil echter voorkomen dat de kooi
een toeristische trekpleister wordt. Van
Haperen vreest dat, wanneer in de PZC
staat dat de eendenkooi te bezichtigen is,
daar honderden mensen op afkomen.
"Het mag daar best een beetje
mysterieus blijven". Wel zegt hij
toe verzoeken om een rondlei
ding van bijvoorbeeld het KNW
of een heemkundige kring "wel
willend te bekijken"
1. de kooi plas, het wed
2. de sating, de saad
3. de borst
4. de vang pijp, de keel
5. het vanghokje
6. de vanderhandse kant
7. het scherpe eind
8. de rietweeg
9. de spartelkorf
10. het wenhok
11. de observatiehut
12. het kooi huisje
13. het kooipad
14. enkele fruitbomen
15. een griendje
16. het kooi bos
schermers een vórm van jacht in stand kun
nen houden", reageerde het Noordhollands
landschap als volgt: "Dat is verdedigbaar
omdat het algemeen belang van natuurbe
heer uitgaat boven dat van een gevangen
eend, mits de vangst geen nadelige invloed
heeft op de populatie".
Maar Pauline de Jong van de Stichting
Faunabescherming vindt het zonder meer
kwalijk dat vanuit kooien nog altijd eenden
worden 'afgevoerd'. "Zo'n kooi kan een
prachtig natuurgebied zijn, maar er moet
niet meer gevangen worden. De guillotine
die als je cultuurhistorisch monument
bewaart en afstoft, gebruik je toch ook niet
meer".
Onderzoek
Ook Henk Remijn, drijvende kracht van het
KNW afdeling Walcheren, noemt de een
denkooi een plek waar natuur en cultuur
Bij de tekening:
Denk bij een eendenkooi niet aan een kip
penhok. Het gaat om iets veel groters.
Een eendenkooi bestaat uit een waterplas
met een oppervlakte van al snel een hecta
re. Daaromheen ligt een bos. Veel kooien
hebben het model van een rogge-ei, waar
bij op vier plaatsen vangpijpen gegraven
zijn. De vangpijpen, met gaas afgedekt,
hebben veel weg van een fuik en eindigen
in een vanghok. Om de kooiplas en de
vangpijpen staan rietmatten. Met tamme
eenden, voer en een mysterieus hondje
lokt de kooiker wilde eenden in de pijp.
Wat zich achter die schermen afspeelt is
voor de eenden op de plas niet te zien. Je
kunt er nog het bordje "Pas op voor voe
tangels en klemmen" aantreffen.
Jan Moekotte is lid van de Wantijredactie.
19 WANTIJ oktober'99
