Terugblik op de Gouden
Delta
4. De Gouden Delta.
Verschenen
and is in de loop der eeuwen enorm veranderd: door overstromingen, door landaanwinningen, maar ook door de
grootscheepse industrialisatie in de laatste dertig jaar.
Willem de Weert
Ben Begrotingsbrief lees je uit interesse voor of belang bij
de financiële plannen van de Provincie Zeeland. De
Hans Bannink tijdens
een demonstratie
tegen de kerncentrale
in 1979.
Foto: H.J. van Oosten
van Zeeland de moeite waard zijn.
Begrotingsbrief2000 heeft echter twee bijlagen die voor
lezers met belangstelling voor de (recente) geschiedenis
Ad Beenhakker heeft een overzichtelijk ver-
haal geschreven over het ontstaan van
Zeeland in de afgelopen 2000 jaar, geïllus
treerd met duidelijke kaarten. Voor wie het
nog niet wist, wind en water spelen de
hoofdrol waarbij de mens voortdurend
pogingen doet ook een rol in het stuk te
bemachtigen. "Eigenlijk zijn de Delta
werken al in de dertiende eeuw begon
nen," merkt Beenhakker op. Zijn verhaal
eindigt in deze tijd. Zeeland is enorm ver
anderd, concludeert hij, maar niet alle ver
wachtingen zijn uitgekomen: "De Gouden
Delta, waarin Zeeland één groot haven- en
industriegebied tussen Rotterdam en
Antwerpen zou worden, is er niet geko
men. Zal de provincie een oase van bezin
ning en natuurbeleving kunnen blijven, of
toch uiteindelijk worden overspoeld door
de wereldstad West-Europa?"
Deltaboys
Journalist Ad de Jong schreef de recente
geschiedenis op. Hij interviewde mensen
die vorm gaven aan de laatste veertig jaar.
Sommigen zonder een spoortje spijt.
M. Verburg, oud-directeur van het
Economisch Technologisch Instituut in
Middelburg, is nog steeds fier op de indu
strialisatie van het Sloe en de Kanaalzone.
Een "Gouden Deltaboy" met een onbeperkt
geloof in industrialisatie waaraan pas gren
zen gesteld werden door de Club van
Rome. "Ik was ingehuurd voor de econo
mie. En dat deed ik." Een beetje twijfel is
er wel bij Rijkswaterstaatambtenaar L. Becu
die vanaf 1944 betrokken was bij alle
afdammingen en inpolderingen. Hij vond
dat de Oosterschelde dicht moest. "Potdicht
blijft de beste beveiliging natuurlijk. Al
moet ik zeggen dat ik er in de loop van de
tijd minder zeker van ben. Nu het getij er
nog is, de schelpdiercultuur er nog is, dat
is ook mooi." Oud dijkgraaf Gillis de Jager
kon, zoals vele bestuurders destijds, maar
moeilijk aan tegenstand wennen. "Ik was
niet gewend tegengesproken te worden."
Hij kreeg te maken met protesten van het
Zeeuws Coördinatieorgaan voor Natuur- en
Landschapsbehoud tegen dijkverhoging.
Die organisatie vormde samen met de
Vereniging Milieuhygiëne Zeeland (VMZ)
het verzet tegen de aantasting van natuur
en milieu in Zeeland. Ze gingen later op in
de Zeeuwse Milieufederatie.
Oppositie
Hans Bannink nam in 1970 het initiatief tot
de oprichting van de VMZ en was al snel
daarna voorzitter. Een decennium lang
speelde de VMZ een rol als criticus van het
milieubeleid. "De tijd was er rijp voor om
eens 'n beetje tekeer te gaan," zegt hij nu.
Aanleiding vormde de ongerustheid over de
komst van Pechiney naar Zeeland. In
Amerika bleken aluminiumbedrijven bui
tensporige verontreiniging te veroorzaken,
maar de VMZ had niet de indruk dat de
Zeeuwse bestuurders zich daarin verdiep
ten. De toenmalige Commissaris van de
Koningin Van Aartsen en gedeputeerde
Kaland konden slecht kritiek verdragen. Ze
reageerden op kritiek met opmerkingen
als: "de grote voordelen zijn altijd nog
belangrijker dan de kleine nadelen" en
"niks aan de hand, als de schoorsteen maar
hoog genoeg is." Bannink: "Wij hamerden
erop dat er milieuvriendelijke industrie
moest komen."
Gezagsgetrouw Zeeland moest wennen aan
oppositie, zeker als de spreekbuis van de
VMZ, het tijdschrift De Gouden Delta, af
en toe op de man speelde. Dan werden er
vragen gesteld tot in het parlement toe
over zoveel brutaliteit. Bannink vindt het
wel eens jammer dat er nu zoveel consen
sus gezocht wordt: "De angel wordt er uit
getrokken. De situatie is natuiirlijk ook
enorm veranderd. Nu lopen er allemaal
deskundige milieumensen bij de bedrijven
rond, mensen van goede wil. Toen was
Hoechsts woord wet, zeg maar." Hans
Bannink is nog steeds actief in de ZMF als
redacteur van Wantij
De Begrotingbrief 2000 is gratis
verkrijgbaar bij het informatie
centrum van het Provinciehuis,
tel.: (0118) 63 14 00
Willem de Weert is eindredacteur van Wantij.
12 WANTIJ december'99
