Weg met broomhoudende
brandvertragers
3. POP's
ustrie heeft in deze eeuw tal van stoffen in het milieu gebracht die POP's worden genoemd
c Pollutants): zeer giftige stoffen die lang in het milieu blijven en zich ophopen in de voedselke
ten. Een van deze POP's wordt in Zeeland geproduceerd bij Broomchemie Terneuzen. Ze staan in de nalatenschap
van deze eeuw op nummer drie.
Martijn Beekman
Broomhoudende brandvertragers zijn chemische stojfen
die in allerlei kunststof producten worden verwerkt om
de kans te verkleinen dat deze producten bij oververhit
ting ontbranden. Ze zitten bijvoorbeeld in veel compu
ters, stofzuigers, koffiezetapparaten, matrassen en bekle
ding in auto 's. Broomhoudende brandvertragers zijn erg
giftig en moeilijk afbreekbaar in het milieu. Deze giftige
stojfen worden inmiddels zelfs aangetroffen in dieren en
mensen op de Noordpool. Greenpeace voert actie voor een
verbod op het gebruik en de productie van broomhou
dende brandvertragers.
Broomhoudende brandvertragers worden
gemaakt door broom te koppelen aan
andere chemische stoffen. Verschillende
typen broomhoudende brandvertragers
worden op de markt gebracht.
Polybroombiphenylen (PBB's) en poly-
broomdiphenylethers (PBDE's) zijn het
meest bekend en het meest onderzocht.
Deze broomhoudende brandvertragers zijn
echter niet noodzakelijkerwijs ook de
meest milieuschadelijke.
Bij de productie komen broomhoudende
brandvertragers in het milieu. Ook kunnen
deze giftige brandvertragers tijdens het
dagelijkse gebruik uit de kunststof produc
ten lekken. Als apparaten met deze brand
vertragers worden weggegooid op een
afvalstortplaats of als ze worden gerecycled,
komt het gif ook vrij. Bij de verbranding
van kunststof met broomhoudende brand
vertragers kunnen zeer giftige gebromeerde
dioxines ontstaan. Eenmaal in het milieu
zijn broomhoudende brandvertragers zeer
moeilijk afbreekbaar en hopen ze zich op
in het vetweefsel van dieren en mensen. Ze
zijn niet alleen gevonden in riviervissen,
maar ook in vis die op zee is gevangen. De
potvissen die in de jaren negentig aanspoel
den op verschillende stranden in Europa,
hadden broomhoudende brandvertragers
in hun lichaam. Op de Noordpool zijn deze
brandvertragers in zeehondenspek gevon
den. Dit toont aan dat deze giftige stoffen
zich overal in het milieu hebben verspreid.
Er zijn aanwijzingen dat broomhoudende
brandvertragers effect hebben op de voort
planting van dieren en de werking van
geslachts- en schildklierhormonen versto
ren. Ook versterken broomhoudende
brandvertragers de werking van andere che
mische stoffen die kankerverwekkend zijn.
Gezondheid
Het aantonen van directe effecten op de
gezondheid van mensen is moeilijk. Het is
wel bekend dat baby's die blootgesteld zijn
Computeronderdelen bevatten broomhoudende
brandvertragers. Illustratie: Greenpeace GER/Slegmann
aan licht verhoogde hoeveelheden poly-
gechloreerde bifenylen (PCB's) en dioxines,
te kampen hebben met gezondheidseffec
ten zoals: achterblijvende groei en versto
ring van het zenuwstelsel en het immuun
systeem. De giftigheid van broomhoudende
brandvertragers lijkt sterk op die van PCB's
en dioxines. PCB's zijn om milieu- en
gezondheidsredenen al lang verboden in
alle Europese landen. Het is daarom onbe
grijpelijk dat broomhoudende brandvertra
gers nog steeds mogen worden gebruikt.
Bij een incident in 1973 in de Verenigde
Staten wordt per ongeluk een grote hoe
veelheid broomhoudende brandvertragers
gemengd met veevoer voor koeien. Een
aantal effecten op de gezondheid is waarge
nomen bij mensen die het vlees van deze
koeien hebben gegeten:
verminderde weerstand tegen ziekten;
neurologische aandoeningen, zoals
hoofdpijn, vermoeidheid en verdoofd
heid;
leververgroting, leverbeschadiging en
andere orgaanbeschadiging;
voortplantingsproblemen, zoals een lager
geboortegewicht.
7 WANTIJ december'99
