Nota niet volledig
Belvedere gebied Kop van Schouwen
Cultuurhistorische karakteristiek:
het strandwallenlandschap dat de drager is van bewoningsresten
die tot het Neolithicum teruggaan;
de ringwalburg van Burgh;
de bouwkundige elementen: Slot Moermond en Slot Haamstede;
het lint van dorpen en bebouwing langs de duinzoom;
de beslotenheid en kleinschaligheid van het zoomgebied en de
vroongronden met een afwisseling van bosjes, houtwallen,
elzenmeten en verspreide bebouwing.
De duinen van Schouwen zijn met hun ruim 3500 ha één
van de grootste en uit oogpunt van natuur en landschap
ook één van de belangrijkste duingebieden van ons land.
Er is thans een gebiedsgericht project gaande uitgevoerd
door Rijk, provincie, gemeente en andere partijen) waar
bij de verblijfsrecreatie geherstructureerd wordt, het
waterpeil omhoog gaat en natuurontwikkeling en land
schapsbouw plaatsvinden.
De opbouw van de Schouwse dui
nen valt uiteen in twee duidelijk
herkenbare onderdelen: een rela
tief brede duinzone en daarachter
gelegen een vlak en open duinzoomge-
bied. Dit binnenduingebied, ook wel
'vroongronden' genoemd, wordt gevormd
door de open duingraslanden, afgewisseld
met grotere of kleine bosjes. Het binnen
duingebied dateert uit de vroege
Middeleeuwen en de term vroongronden
werd gegeven aan gronden die in de feo
dale tijd toebehoorden aan de landsheer.
Dit adellijke grondbezit is als cultuurland
in gebruik geweest, waarbij overal teke
nen van vroegere grondbewerking te zien
zijn.
De Kop van Schouwen bestaat uit een
strandwallenlandschap overdekt met
jonge duinen. De buitenduinen van
Schouwen zijn aan de zuidwestzijde over
een breedte van enkele kilometers bijna
halfcirkelvormig, terwijl ze aan de noord
en noordwestzijde veel meer een langwer
pige vorm aannemen. Het duingebied ten
westen van Haamstede is het oudste en
bestaat naast de zeereep uit twee boogvor
mige, meer dan 20 meter hoge duinrug
gen en daartussen lage gedeelten met hier
en daar verspreide lage duintjes. De aan
zet voor de binnenste duinrug werd om
streeks het jaar 1000 gevormd. In de eeu
wen daarna heeft de wind als vormende
kracht het zandfront over het achterlig
gende binnenduingebied getrokken en
grote oppervlakken van de vroegere
vroongronden bedekt.
Contact
Om een beter inzicht te kunnen krijgen in
de karakteristiek van de cultuurhistori
sche identiteit van de Kop van Schouwen,
maakte ik een afspraak met de kenner van
de Schouwse duinen, Frans Beekman,
leraar aardrijkskunde op 'Pieter Zeeman'
in Zierikzee.
Hij vindt de nota belangrijk, maar vroeg
zich af waarom de samenstellers niet in
een eerder stadium contact met lokale
deskundigen hadden gezocht voor een
betere uitleg van diverse begrippen. Nu
lijkt de tekst teveel op een samenvatting
uit bestaande literatuur en is daardoor
niet altijd begrijpelijk.
Bij de elementaire landschapskenmerken
waren na een dergelijk overleg dan ook
zeker genoemd:
Watergat: tot ver in de Middeleeuwen
bevond zich in de noordelijke duinen
een inham, die met de vroongronden
één geheel vormde en waar de zee vrije
toegang had;
Zoute en Zoete Haard: laaggelegen gras
landen bij Renesse, door een dijk
gescheiden van polder Schouwen;
Westenschouwense Inlagen.
De cultuurhistorische identiteit van punt-
elementen als vuurtoren, molen, kerk, etc.
wordt nu in het geheel niet genoemd.
Kansen
Bij de inventarisatie van beleidskansen
voor de Kop van Schouwen wordt in de
nota gewezen op het benutten van de
mogelijkheden voor instandhouding én
versterking van de cultuurhistorische
waarden. Dit kan gebeuren op grond van
de streek- en bestemmingsplannen en
door de aansluiting bij bestaande initiatie
ven, met name de gebiedsgerichte aanpak
door de provincie, landinrichting, natuur
ontwikkeling en -beheer.
De vraag rijst of onder het benut
ten van de recreatieve ontwikke
lingen die gericht zijn op kwali
teitsverbetering, ook het opheffen
van de campings te rekenen valt
als deze door bungalowparkjes
worden vervangen. Dreigt daar
door niet een verstedelijking én
verstening van het kwetsbare
gebied? Dat is hier niet gewenst
Hans Bannink is lid van de Wantijredactie.
13 WANTIJ juni'00
