Spanning tussen cultuur- en
natuurbehoud
Richard Struijk
"Help, ze verpesten ons land.Deze kreet slaakte zo'n der
tig jaar geleden al Ton Koot, de slotvoogd van het
Muiderslot. En gelijk had hij. Zijn kreet werd wel gehoord,
maar niet verstaan.
Muurvarens molen
Meliskerke verwijderd.
Foto's: R. Struijk
Muurbloemen op Fort Rammekens.
"Groeien moet", is de leus. Dacht gedepu
teerde Van Zwieten niet aan een verdub
beling van de Zeeuwse bevolking om de
provincie leefbaar te houden? Hoe zou het
met onze cultuur en natuur gesteld zijn,
wanneer we op 8 miljoen inwoners in
Nederland waren blijven steken in plaats
van de huidige 16? Het Jutland van
Europa? Kom nou: neem bijvoorbeeld
eens een kijkje in dunbevolkte gebieden
in Scandinavië. Cultuur en natuur gaan
ten onder aan ruimtegebrek door overbe
volking en te grote mobiliteit.
Tuin van Zeeland
In Zeeland zijn het vooral de inundaties
geweest, die het cultuurlandschap heb
ben aangetast. Ruilverkavelingen deden de
rest. Ondanks schone woorden moet je
van goeden huize komen om op
Walcheren nog iets terug te vinden van
wat men de "Tuin van Zeeland" noemde.
Fietsend over het eiland merk je weinig
meer van de fraaie hagen en houtwallen,
die destijds de kavels omringden. Je krijgt
de wind van voren dankzij de kwijnende
singels bestaande uit iepen, slechte elzen
en meidoorns. Dat bomen en struiken de
ruimte moeten hebben (evenals de mens
trouwens) om te gedijen, schijnt nog niet
erg door te dringen. Men vindt het nog
steeds zonde om goede landbouwgrond
te gebruiken voor de stoffering van het
landschap. Het doet mij denken aan het
verhaal van onze Westkapelse vriendin.
Haar grootmoeder had de euvele moed
goudsbloemen te zaaien op een klein
stukje voor het huisje. Dat leverde kriti
sche geluiden op, 'grootsheid', want ze
had daar toch veel beter boontjes kunnen
poten?
Westhove
Over de inrichting van de ruimte kan ver
schillend gedacht worden. Kasteel West
hove bij Domburg kreeg enkele jaren
geleden een facelift. Bulldozers versche
nen en een gigantische kaalslag was het
gevolg. Met de hoge bomen verdwenen
ook de vogels en met de keverorchissen
was het ook afgelopen. Brede grasbermen
garanderen de wandelaars zicht op dit cul
tuurbezit en tevens op de opgeworpen
vliedberg, waarvan ik dikwijls moet vertel
len, dat deze nooit als zodanig heeft
gefunctioneerd! Ik hoop van harte, dat het
sinds de oorlog verwilderde Oranjebos,
tussen Oostkapelle en Vrou-wenpolder,
een dergelijk lot bespaard blijft.
Muurvarentjes
Mogen de muurbloemen door de restau
rateurs van de Dom van Veere zijn verwij
derd, op de muren van Fort Rammekens
getuigen ze nog steeds van de nauwe rela
tie, die er tussen ons cultuurgoed en de
natuur kan bestaan. Trouwens, Fort
Rammekens vind ik een schoon voorbeeld
van de integratie van cultuur en natuur.
Nog een voorbeeld van hoe het niet moet.
Vijftien jaren geleden werd de molen van
Meliskerke opgeknapt. Een royale vierkan-
te meter van de muur was bedekt met
varentjes. Met enige goede wil en vakman
schap had men deze varentjes opnieuw
een plaats kunnen geven tussen de ste
nen, door gebruik te maken van zachte
specie. Helaas bleek het toenmalige
gemeentebestuur daar geen oog voor te
hebben. Dat het anders kan bewees de
gemeente Utrecht, die omstreeks dezelfde
tijd talrijke oude kademuren restaureerde
en de muurflora spaarde.
Bunkers
Zeeuwse bunkers horen eveneens tot ons
erfgoed, al zien velen dat niet zitten. Het
grootste gedeelte van de Atlantikwall is
reeds gesloopt. Nu komt, zij het aarze
lend, een reddingsactie op gang.
Probleem daarbij is vaak de ligging, name
lijk in de duinen. Daarin is al genoeg
gegraven. Toch wil de Stichting Duin
behoud graag meewerken aan behoud en
openstelling, zij het onder voorwaarden.
Cultuur- en natuurbehoud kun
nen best samengaan. De uit
spraak van Ton Koot behoeft dan
geen herhaling. Wanneer het om
hooggelegen bunkers gaat, kun
nen we terecht spreken van belve
dere: fraai zicht op cultuur en
natuur
Richard Struijk is lid van de KNNV Walcheren en voorzit
ter van de Stichting Duinbehoud.
17 WANTIJ juni'00
