Nederland moet mooier
Special over de Nota Belvedere
Grotere rol cultuurhistorie in ruimtelijke ordening
si ie» or ii
uü
Deze Wantij is geheel gewijd aan de Nota Belvedere die vorig jaar in de Tweede Kamer werd aangenomen. In de nota staat
dat de cultuurhistorie van het landschap een grotere rol in de ruimtelijke ordening moet spelen. In het verleden stonden
cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting veelal tegenover elkaar. Cultuurhistorie was met name beschermen, gericht op het
verleden; ruimtelijke ordening was met name ontwerpen en gericht op de toekomst.
Is het mogelijk de cultuurhistorie een grotere rol in de ruimtelijke inrichting van Nederland te geven 7 Wat betekent dat
dan voor de cultuur en natuur in Zeeland? Verschillende auteurs geven hun visie. Zelf maakten we een rondgang langs de
Belvedere-gebieden die in Zeeland zijn aangewezen.
Als Nederlam
de Nota Belvedere is
vormgegeven, dan komt het wel goed. De Tweede Kamer
ontving vorig jaar een fraai pakket papier. Alom was er
lof voor het regeringsvoornemen om de ruimtelijke orde
ning en de cultuurhistorie meer met elkaar in evenwicht
te brengen. Nederland moet mooier" en "Ten strijde tegen
's lands saaiheid" kopten de kranten. Hebben we nu echt
te maken met een plan om ons landschap op te kalefate
ren? Of is er sprake van het zoveelste goedbedoelde voor
nemen dat uiteindelijk in de papierversnipperaar van het
Binnenhof verdwijnt?
Frank Strolenberg is projectleider
van de Nota Belvedere. Hij heeft het
er maar druk mee. De nota moet
wegens de overweldigende belang
stelling in herdruk, het speciale
Belvedere-kantoor in Utrecht moet open
en de website www.belvedere.nu moet
gereed. Nee, voor een artikel over de posi
tief ontvangen nota is geen tijd, maar een
telefonisch interview kan altijd.
Waar gaat de Nota Belvedere over?
"Belvedere" is Italiaans voor een mooi uit
zicht, maar wordt meestal gebruikt om
een monumentale toren of koepel aan te
duiden, of een gebouw met een fraai uit
zicht over het omringende cultuurland
schap. Nederland heeft tal van zulke
torens of uitzichtpunten. Vaak heten ze op
z'n Frans ook Belvédère. Er is ook de
associatie met de groeve Belvédère in
Maastricht waar de oudste archeologische
vondsten in Nederland gedaan zijn:
250 000 jaren oud. De term Belvedere
roept beelden en associaties op. Dat is
ook de opzet van de nota: om het blikveld
te verruimen en om vooruit te kunnen kij
ken. De nota moet inspireren om de
kwaliteit van de ruimtelijke ordening in
ons land te verbeteren. Met een beetje
goede wil kunnen archeologie, monumen
tenzorg en het cultuurhistorische land
schap in één woord verenigd worden."
Wat wil de regering met Belvedere
bereiken?
"Eenvoudig gezegd: de kwaliteit van de
ruimtelijke ordening verhogen. De nota is
een van de bouwstenen voor de 5e Nota
Ruimtelijke Ordening die dit jaar nog
moet verschijnen. Op onze ruimte liggen
heel wat claims: woningbouw, infrastruc
tuur, natuur. Belvedere wil daar de eis van
kwaliteit aan toevoegen. Je moet zien en
voelen dat Nederland verschillend is.
Drente moet als Drente herkenbaar zijn,
Zeeland als Zeeland. Uit onderzoek blijkt
dat mensen behoefte hebben aan het
streekeigen karakter, aan de menselijke
maat. Sommigen;zeggenjclat die behoefte
H Liaan herkenbaarheid het tegenwicht vormt
van de internationalisering, anderen zien
een verband met de luxepositie waarin wè
verkeren, er wordt zelfs over de magie van
de millenniumwisseling gesproken. Het
kabinet vindt in elk geval de voornaamste
opgave voor de toekomst, het vinden van
een verantwoord evenwicht tussen diverse
dilemma's waaronder dat tussen economi
sche kracht en jjiet behoud van de kwali
teit van ons leefmilieu."
Had u dat niet dertig jaar eerder
kunnen bedenken? Er is intussen
zoveel moois verdwenen in dit land.
"Tsja, dat is spijtig. We hadden inderdaad
meer kunnen doen. Ik kom zelf uit de
Mijnstreek. Met het sluiten van de mijnen
zijn vrijwel alle overblijfselen daarvan in
Zuid-Limburg opgeruimd. Er had meer
respect voor de cultuurhistorie moeten
zijn. Aan de andere kant moeten we niet
vergeten dat Nederland met de hand
gemaakt is. Ook in het verleden zijn
inbreuken op het toen bestaande land
schap gedaan. Wat we nu bijzonder vin
den is toen ook maar neergezet.
Monumentenzorg, conservering, is nood
zakelijk, maar wat dat betreft zijn er in dit
land al voldoende wetten en organisaties
die zich daar mee bezig houden. Behoud
is noodzakelijk, maar niet altijd; niet ten
koste van alles. Je moet niet alle histori
sche objecten uit het economisch verkeer
halen. Nee, een nieuwe bestemming
geven, iets zinnigs mee doen, creativiteit,
dat wil Belvedere. Een voorbeeld is dat je
bij een nieuwbouwwijk het verhaal van
het landschap ter plekke respecteert en
mede als uitgangspunt hanteert voor de
inrichting van die wijk. Zo geef je de his
torie Een plaats in de actualiteit."
Dat klinkt gevaarlijk. Is Belvedere
een breekijzer om nieuwe ontwikke
lingen op oude plaatsen te legitime
ren?
"Dat is een negatieve benadering.
Natuurlijk is er een spanningsveld tussen
cultuurhistorie en ruimtelijke ordening.
Maar je moet er niet voor weglopen, je
3 WANTIJ juni '00
