Van het front
n mm
elvedere-gebied Walcheren
rjm
Wn^Êw&BÊÊÊÊSBËÊÊÊliÊÈÊ
Cultuurhistorische karakteristiek:
bewoningsresten uit de ijzertijd en Romeinse tijd, begraven onder klei, veen en duinen;
vliedbergen;
herkenbare resten van verdedigingswerken in en om de oude steden en dorpen, waaronder de ringwalburgen van
Oost-Souburg, Middelburg en Domburg, kastelen, omwallingen, vestingwerken en linies (o.a. de Atlantikwall bij Vlissingen);
de landschappelijke opbouw en samenhang, gebaseerd op de oude ondergrond en de landschapsplannen uit 1946 en de jaren vijftig;
mooie buitenplaatsen;
fraaie stads- en dorpsgezichten van het oude centrum van Middelburg, de voormalige vestingen Veere en Vlissingen, de ringdorpen
Koudekerke, Biggekerke, Aagtekerke en Grijpskerke.
"De Atlantikwall is prachtig. Het is de laatste ambachte
lijke verdedigingslinie. Te vergelijken met de Chinese
Muur, ook werelderfgoed. Alleen jammer dat ie Duits is.
V-v-
- - :-e
x-.f'
Ruud Murk is gepassioneerd door
verdedigingswerken. Hij is voorzit
ter van de Stichting Bunkerbe-
houd.Hoewel de stichting de hele
Atlantikwall (6000 kilometer kust) wel zou
willen adopteren, is ze vooralsnog vooral
actief op Walcheren; Normandië in het
klein. Murk: "Hier zijn van de ongeveer
350 bunkers er nog een dikke 80 over.
Twee daarvan hebben we in beheer. Dat
bunkers grote historische en vestingbouw
kundige waarde heben, betwist toch geen
mens meer. Ook al zijn ze lang genegeerd
als stille getuigen van een lelijke oorlog."
In november 1999 organiseerde de stich
ting een expositie in een bunker die ge
sloopt zou gaan worden. Maar liefst 1500
mensen kwamen daarop af. Volgens Murk
het bewijs dat de belangstelling voor ves
tingwerken groot is.
Toch konden de plannen om langs een
verlaten verdedigingslinie op Walcheren
een zogenaamde Bunkerroute aan te leg
gen maar voor een heel klein stukje wor
den uitgevoerd. Vólgens Murk gaat het
om, voor Europa, een uniek geheel van
een tankgracht, een tankmuur, tientallen
bunkers en zogenaamde Hoeker
Hindernisse (drakentanden). Murk: "Er is
alleen een fietspad aangelegd dat langs
drie van die bunkers loopt. Ook komen er
een paar infopanelen." Voor andere bun
kers heeft de stichting plannen die prach
tig passen in wat het Rijk beoogt met
Belvedere.
Project Zoutelande
Zo wil de stichting Bunkerbehoud twee
bunkers in de duinen bij Zoutelande voor
publiek toegankelijk maken en er, semi
permanent, kunnen exposeren. Het gaat
om bunkers die voor dat doel deels uitge
graven en gerestaureerd moeten worden.
Op een van de bunkers wil de stichting de
oorspronkelijke pantserstalen observatie
koepel terug. Van daaruit kan dan met een
periscoop het omliggende terrein weer
geobserveerd worden. Het waterschap
Zeeuwse Eilanden heeft de aanvraag in
behandeling genomen en, volgens Ruud
Murk, enthousiast op de plannen gere
ageerd. Het waterschap zou al hulp heb
ben toegezegd bij het uitgraven van de
bunkers en de aanleg van toegangspaden.
De gemeente Veere, die het waterschap
toestemming moet geven, stelde als voor
waarde dat een onafhankelijke natuuror
ganisatie positief over de plannen zou
adviseren. Vandaar dat Murk op zekere
dag met vertegenwoordigers van de
Stichting Duinbehoud door de duinen
liep om de plannen toe te lichten. Die zul
len de gemeente Veere adviseren alleen
dan toestemming te verlenen als aan
bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Zo
vindt Duinbehoud dat naar de bunkers
uitsluitend voetpaden mogen worden aan
gelegd en dat de vegetatie ter plekke
(waaronder boksdoorn en eikvaren) door
graafwerkzaamheden niet verloren mag
gaan.
Project West-Souburg
Iets anders ligt het voor de plannen van
de Stichting Bunkerbehoud om op het
bedrijventerrein Vrijburg (Fase III) een
oude Duitse geschutsopstelling voor sloop
te behoeden. Vanuit deze 'batterij' kon
samen met drie andere luchtafweerbatte-
rijen aan de rand van Vlissingen, het
luchtruim boven de stad en de toegang
tot Antwerpen bestreken worden. Dit
afweergeschut werd in 1944 zwaar geha
vend. Rondom werd bos ingeplant. In
1980 trof men er grote hoeveelheden
munitie aan. Na die ontdekking werd het
terrein afgedekt met aarde. Zo ligt het
complex er in juni 2000 nog bij.
Nu de gemeente Vlissingen het terrein wil
inrichten voor fabrieken en bedrijven
vreest de stichting voor de bunker en het
bosje. Murk en de zijnen hebben nu ook
oog voor het bosje omdat ze daarmee
hopen op steun van natuurbeschermers.
Het Zeeuws Landschap en de ZMF hebben
inmiddels schriftelijk zo'n verzoek om
steun ontvangen.
De combine van de stichtingen
Bunkerbehoud en Duinbehoud
laat zien dat cultuurhistorici en
natuurbeschermers de krachten
kunnen bundelen
Jan Moekotte is lid van de Wantijredactie.
7 WANTIJ juni '00
