Oud landschap, nieuwe horizon Belvedere gebied Zuid-Beveland wov Dit gebied bestaat uit twee cultuurhistorisch waardevolle gebieden: de Zak van Zuid-Beveland en de Yerseke en Kapelse Moer. Bijzonderheden van de Zak van Zuid Beveland: kleine oude polders met bijbehorende (bloem)dijken; weeltjes op plaatsen waar die dijken ooit zijn doorgebroken: weilanden met drinkputten en heggen; grenslindes, smalle kronkelende weggetjes, mooie oude boerderijen: heggenreservaten; fraaie stadsgezichten van Goes, Borssele, Nisse en Kloetinge; Bijzonderheden van de Yerseke en Kapelse Moer: zeer kleinschalig en onregelmatig patroon van slootjes en wegen; een grote openheid van het landschap waaraan het ontstaan (indijking van vroegere schorren) en het vroegere gebruik (winning van turf en zout) nog zijn af te zien; Fraai dorspgezicht van Wemeldinge. Het oude cultuurlandschap in de Zal Foto: Peter van Weerlee. Een leesbaar landschap. Die uitdrukking wil zeggen dat je een latidschap soms als een boek kunt lezen. Alle ele menten vormen samen een verhaal, het verhaal van de natuur en de cultuur van het gebied. Elk landschapsele ment, iedere bladzijde van het boek, VQert je dieper de geschiedenis in. De Zak van Zuid-Beveland en de Kapelse en Yerseke Moer zijn van die leesbare landschappen. De Zak van Zuid-Beveland en de Yerseke en Kapelse Moer zijn landschappen met veel cultuur historische elementen. In de Zak en de Moeren gaan cultuurhistorie en natuur uitstekend samen. De Nota Belvedere bevat geen plannen waarbij reconstructie van cultuur ten koste gaat van bestaande natuur. Hoogstens is er ver schil van mening over de aanleg van nieu we drinkputten. De echte bedreiging is de horizonvervuiling rondom de gebieden. Landschapselementen In de Bevelandse Belvedere-gebieden zijn er diverse elementen waarbij cultuur en natuur elkaar versterken. Vaak worden ze beheerd door het Zeeuws Landschap, Natuurmonumenten of de Stichting Landschapsbeheer Zeeland. Vliedbergen moeten als monument welis waar hun vorm behouden, maar geen nood: met een bescheiden begrazing kun nen daar nog heel wat leuke planten groeien. Grenslindes zijn neergezet om grenzen aan te geven of gebeurtenissen te herdenken, en met hun eerbiedwaardi ge ouderdom zijn ze een mooi stuk natuur geworden. Ook in de Yerseke Moer leidden ontstaansgeschiedenis en gebruik tot variaties in hoog-laag, zoet-zout en nat- droog, en daar maakt de natuur nog steeds dankbaar gebruik van in de gebie den die buiten de ruilverkaveling zijn gebleven. Geschiedvervalsing Drinkputten zijn gegraven om het vee te laten drinken, maar voor vochtminnende planten en dieren zijn ze ook de moeite waard. Zozeer, dat er nu hier en daar nieuwe drinkputten worden gegraven zonder de vroegere noodzaak. Sommigen zien daarin geschiedvervalsing. Ze betreuren dat daarmee de leesbaarheid van het landschap afneemt: als je niet meer kan zien wat een oude of nieuwe drinkput, inlaag of vliedberg is, is het niet meer zo duidelijk wat er vroeger is gebeurd. Het onderscheid tussen moderne (minder aantrekkelijke) en oude (zeer gewaardeer de) elementen is soms betrekkelijk. De bunkers die in Zeeland in de Tweede Wereldoorlog zijn neergezet, zijn destijds waarschijnlijk verafschuwd. Tegenwoordig krijgen sommige al de monumentenstatus. Vleermuizen en mossen vinden er een dankbaar onderkomen. Het kan verkeren. Zoals gebruikelijk komen de bedreigingen voornamelijk van de kant van de heden daagse cultuur. Daarvan is de Westerschelde Oever Verbinding (WOV) de meest in het oog springende. Weliswaar wordt de WOV zoveel mogelijk 'landschappelijk ingepast', wat o.a. een nieuwe inlaag oplevert, maar over een paar jaar zal deze weg toch luid en duide lijk in de Zak aanwezig zijn. Zowel het fraaie cultuurlandschap van de Zak als van de Moer con trasteren nogal met hun omge ving. In de Zak geldt dat voor de sky-line van de kerncentrale en van de industrie in het Sloege- bied. In de Moer vallen de nieuwe hoge bruggen over het Kanaal door Zuid-Beveland het meest op. Misschien weten onze nakomelin gen de afwisseling van nieuwe horizon en het oude cultuurland wel te waarderen, al is dat nu nog moeilijk voor te stellen Gerda Spaander is lid van de Wantijredaclie. 12 WANTIJ juni '00

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 2000 | | pagina 16