i/Vat kan Belvedere voor
Zeeland betekenen?
deden om de woeste schorren bewoon
baar te maken, een dijkje, een verhoging
in het schor om de schapen op het droge
te houden bij storm en hoogtij.
Zo is door de eeuwen heen, dijk na dijk,
polder voor polder gewonnen op de zee.
Af en toe werd dit noeste werk wreed ver
stoord door een stormvloed, zodat nieu
we geulen ontstonden. Maar het werk was
niet voor niets. De vruchtbare akkers en
de strategische ligging aan het water zorg
de voor welvaart, maar niet altijd voor
pais en vree. Oorlogen teisterden regelma
tig het gebied, polders werden weer
onder water gezet en verdedigingswerken
opgericht.
Geschiedenis
Dijken vertellen het verhaal van de inpol
deringgeschiedenis, kreken herinneren
aan de diepe geulen uit het voormalige
schor of herinneren aan de plek waar om
Oorlogsherinnering:
fort Ellewoutsdijk.
Foto: ZMF.
oorlogsredenen een dijk werd doorgesto
ken. Oude verkavelingpatronen kom je
nog tegen in de Yerseke Moer of de
Koudekerkse inlaag. Vliedbergen, karrevel-
den, inlagen, ze zijn er nog. Uitgebreide
verdedigingslinies, met schansen en wal-
lencomplexen, ze herinneren aan de vele
oorlogen in het grensgebied met Vlaan
deren.
Naast cultuurhistorische zijn er ook nog
aardkundige waarden, zoals de duinen,
Er zijn weinig plaatsen op de wereld waar het begrip cul
tuurlandschapzo op van toepassing is als op Zeeland.
Ten minsteals we Zeeland beperken tot het gedeelte land.
Gelukkig zijn de Wester- en Oosterschelde getijdengehie-
den geblevenzodat we af en toe op de dijk kunnen gaan
kijken naar hoe het ooit geweest is. Lang geleden voordat
onze verre voorvaderen aan die immense klus begonnen:
het omtoveren van schor en slik in een modern cultuur
landschap.
De nota Belvedere is uitgebracht
onder verantwoording van de
Rijksoverheid om aandacht te vra
gen voor de cultuurhistorische
rijkdom die in ons landschap nog aanwe
zig is. De bedoeling is dat dit gedachte
goed doorwerkt in de 5e nota Ruimtelijke
Ordening. Dat is geen overbodige luxe,
gezien de grote ruimtelijke ingrepen die
Nederland te verduren krijgt, zoals cle
aanleg van nieuwe spoorlijnen, wegen en
stadsuitbreidingen.
Zeeland lijkt deze dans nog aardig te ont
springen, maar niemand zal ontkennen
dat ook het Zeeuwse landschap de afgelo
pen decennia behoorlijk veranderd is. En
dat daarbij niet al te kieskeurig met ons
erfelijk materiaal is omgesprongen. Een
bezoek aan het heggenreservaat van Nisse
maakt pijnlijk duidelijk, hoe de ruilverka
veling van enkele decennia geleden heeft
toegeslagen.
Ook voor Zeeland is er dus alle aanleiding
om de nota Belvedere serieus te nemen.
Willen we de cultuurhistorische rijkdom
die Zeeland nog bezit, goed beheren, dan
zal er meer moeten gebeuren dan nu het
geval is. Er is een extra inspanning nodig.
In dit artikel wordt hiervoor een aanzet
gegeven. Een aanzet voor een actiepro
gramma Belvedere Zeeland.
Woest
Het Zeeuwse landschap laat zich lezen als
een geschiedenisboek. Veel van de onstui
mige ontstaansgeschiedenis van Zeeland is
nog terug te vinden in het landschap.
Zoals het vroeger ooit geweest is: de pla
ten, slikken en schorren van Saeftinghe. Je
waant je er echt in de tijd van de eerste
bewoners van het kustgebied waar zee en
rivier elkaar troffen. Je ziet de schaapher
ders voor je die een moeizame poging
5 WANTIJ juni '00