Met schoonheid moet je
bij de rechter niet
aankomen
Belvedere gebied Duiveland
Vereniging Stad en Lande van Schouwen-Duiveland
Onder de leden
Cultuurhistorische karakteristiek:
de mogelijke aanwezigheid van overslibde verdronken dorpen;
het nieuwlandgebied opgebouwd uit een reeks kleinere polders in een grillige aaneenschakeling op de oude getijdegeulen, een dicht
patroon van dijken, met Zonnemaire, een op de dijken en polderwegen gericht dorp en Noordgouwe, een ringdorp met omgracht
kerkterrein;
het oudlandgebied met relatief meer beplanting langs de wegen, de beschermde stadsgezichten van Zierikzee en Brouwershaven, de
ligging van Zierikzee aan de oude dijk en getijdegeul, de oude polders (oude eilanden) met oude zeedijken;
de buitenplaatsen met bossen van Schuddebeurs;
Willem de Weert
Beschermd stadsgezicht Zierikzee. Foto: Jaap Wolterbeek.
Een mooiere plaats om van gedachten te wisselen over de
bescherming van het cultuurhistorisch erfgoed op
Schouwen-Duivelandis er nauwelijks. We bevinden ons
op de buitenplaats 'Mon Plaisir' in de bossen van
Schuddebeurs, niet ver van Zierikzee.
Aan de thee zitten de heren Schorer en
Van 't Haaff, respectievelijk voorzitter van
de planologische commissie en secretaris
van de Vereniging Stad en Lande van
Schouwen-Duiveland. De vereniging heeft
als doel het bevorderen en behoud van de
stedelijke en landelijke schoonheid van de
gehele gemeente Schouwen-Duiveland en
het bestuderen van de levensomstandighe
den van de mensen die er wonen of ge
woond hebben. Dat zijn er tegenwoordig
ongeveer 33.000 waarvan er bijna duizend
(betalend) lid zijn van de heemkundever-
eniging. Op de woningbouwvereniging na
is Stad en Lande de grootste club van het
eiland en ontleent daar een zeker recht
van spreken aan. Dat begon in 1939 toen
voor de bouw van het toenmalige katho
lieke ziekenhuis het monumentale
Mosselpoortje, ondanks protesten, moed
willig gesloopt werd. Een aantal notabelen
kwam bij elkaar en richtte de vereniging
op "om de stad te bewaren". Toen al!
Strijd
Sindsdien zijn vele strijden gestreden. In
de vereniging zijn meerdere commissies
actief. Bijvoorbeeld om drie maal per jaar
het mededelingenblad te laten verschijnen
en jaarlijks, diepgravender, de kroniek
met steevast een artikel over de zeevaart
(gesubsidieerd uit de Slavenkas, een histo
risch fonds dat Zierikzee in de 17de eeuw
instelde om gevangen genomen en tot sla
vernij gedoemde zeelieden los te kopen).
De meest strijdvaardige commissie is de
planologische. Soms tot ongenoegen van
het gemeentebestuur, waarvan een aantal
leden zelf lid is van de vereniging, dat
geconfronteerd wordt met bezwaarproce
dures. Maar ja, wie verzint er nu ook een
bedrijventerrein naast het Slot Moermont
in Renesse? Dat is toch geen gezicht. Nu
moet je met schoonheid niet bij de Raad
van State aankomen. De zaak werd for
meel op andere gronden gewonnen. De
vraag voor de Vereniging is of het gewicht
dat Belvedere toekent aan het cultuurhis
torische landschap (en de zichtlijnen daar
in), op korte termijn meegewogen gaat
worden. Het duurt immers jaren voordat
Rijksnota's in streek- en bestemmingsplan
nen uitgewerkt worden.
Stadhuis
Misschien dat het gedachtegoed van
Belvedere alsnog een rol kan spelen in de
strijd waarin de vereniging zich nu
bevindt. De (heringedeelde) grote
gemeente Schouwen-Duiveland wil voor
haar 300 ambtenaren een modern stad
huis wegzetten in de schil van Zierikzee.
De schil is het landelijke gebied dat direct
aan de binnenstad grenst en nog relatief
weinig bebouwd is. Het ontwerp spreekt
de vereniging absoluut niet aan: plomp en
veel hoger dan aanvankelijk was voorge
spiegeld. "Het gezicht op Zierikzee wordt
verwoest," is de stelling. Het contrast tus
sen de historische contouren van
Zierikzee en het verder platte en open
land is een van de fysieke dragers waarop
Belvedere doelt. Dat geldt overigens ook
voor het magnifieke gezicht op
Brouwershaven en Dreischor.
Heemkundeverenigingen hebben
vaak een wat belegen imago. Dat
het ook anders kan bewijst Stad
en Lande op Schouwen-Duive
land. Als het cultuurhistorisch
erfgoed in het geding komt, staat
zij op. En als het echt niet anders
kan, schuwt ze de gang naar de
rechter niet. "Soms moet je." Het
legt de vereniging overigens geen
windeieren. Tegen het ene lid dat
boos opzegt, staan vaak tien nieu
we aanmeldingen
Willem de Weert is eindredacteur van Wantij.
8 WANTIJ juni '00
