Het treurige lot van de grutto
op Walcheren
Geertje van der Krogt
Toen ik in 1985 Cultuurtechniek in Wageningen studeerde
was er op Walcheren een ruilverkavèling aan de gang.
Om de praktijk te leren moesten wij op locatie in het
'klem' doen wat er in een ruilverkaveling zoal voorvalt:
landmeten, bodemmonsters nemen, waarde van percelen
schatten, sloten opmeten, een plan van toedeling maken
etc. We mochten tijdens ons onderzoek logeren in
Serooskerke. Daar maakte ik kennis met Thijs Kramer,
pas in dienst bij de ZMF, én met het droeve lot van de
grutto op Walcheren.
t Thijs Kramer hield een verhaal over
de natuur op Walcheren en de
mogelijkheid om die te versterken
door middel van de ruilverkaveling.
De natuurgebieden lagen vooral langs de
binnenduinrand. Aansluitend moest vol
gens hem bos komen om de smalle
groengordel langs de duinen -belangrijk
voor de recreatie- te versterken.
Weihoek
In de St. Laurense Weihoek, het oude
poelgebied ten noorden van Middelburg,
moesten weilanden komen om de weide
vogels op Walcheren een kans te geven.
De weerstand van de boeren was groot.
Elke vierkante meter natuur moest
bevochten worden. Het is niet gemakke
lijk om op Walcheren grond aan te kopen
en vrij te maken voor natuurdoelen. Bij
de ruilverkaveling na de oorlog was men
uitgegaan van bedrijven van twaalf hecta
re. Tegenwoordig wil een boer een vele
malen groter bedrijf. Daarnaast zijn ook
de belangen van recreatie en toerisme op
Walcheren groot.
Toch was het resultaat van de ruilverkave
ling dat een tamelijk omvangrijk aaneen
gesloten gebied met weiland gemaakt zou
worden, waar veeboeren een plaats kon
den krijgen. De prijs was dat een aantal
verspreid liggende waardevolle grasland-
percelen omgezet zou worden in akker
land. Dat was nodig om het plan van toe
deling rond te krijgen. Ook aan de wens
van de landbouw om grote delen van
Walcheren een lager waterpeil te geven,
moest toegegeven worden. Weidevogels
houden niet van droge grond, maar de
zegeningen werden geteld en aldus werd
besloten!
Plannen
De ruilverkaveling ging langzaam verder,
maar andere, provinciale, landelijke en
Europese, beleidsmakerij hield ondertus
sen een wat rapper tempo aan. Het
Natuurbeleidsplan, de Zeeuwse uitwer
king daarvan en de Relatienota versche
nen. De Ecologische Hoofdstructuur
(EHS) werd juridisch vastgelegd: er ver
schenen reservaten, natuurontwikkelings
gebieden en beheersgebieden. Eindelijk,
de natuur stond op de kaart! Helaas kwam
Walcheren er bekaaid van af. Daar was
immers al een ruilverkaveling waarin de
natuur een plek(je) had gekregen.
In de allernieuwste plannen is meer aan
de natuur gedacht. Zowel in het nieuwe
streekplan als de Regiovisie Walcheren
2000+ staat dat de graslandkernen aan
de Zandvoortseweg en de Veerseweg als
onderdeel van de ecologische hoofdstruc
tuur versterkt moeten worden. Het
Provinciaal Waterhuishoudingsplan voegt
daar aan toe: "Water behoort sturend te
het gaat om de functietoekennin-
it betekent bijvoorbeeld, waar
;elijk veehouderijen uitruilen naar de
laaggelegen poelgebieden, in combinatie
met waterberging. Het zeer laag gelegen
gebied bij de Zandvoortse weg wordt
hiervoor zeer geschikt bevonden."
Hoop
Is er dan nog hoop voor de grutto op
Walcheren? De provincie houdt al jaren de
grutto-stand op Walcheren in de gaten.
Daaruit blijkt dat het aantal grutto's
schommelt, maar in de loop der jaren
gestaag afneemt. Van de grutto is bekend
dat deze niet kan inspelen op veranderin
gen in zijn broedgebied. Toch deed begin
vorig jaar de landinrichtingscommissie aan
de gemeente Veere het verzoek weiland in
de St. Laurense Weihoek om te zetten in
akkers. Juist de grutto komt op drie van
de betreffende percelen als broedvogel
voor. Het verdwijnen van die broedparen
heeft relatief grote consequenties voor de
toch al beperkte grutto-stand van ca. 20
paar op Walcheren.
De Zeeuwse Milieufederatie, de Plano
logiewerkgroep Walcheren, de Vogelwerk
groep Walcheren en de KNNV afdeling
Walcheren maakten bezwaar. Het gevolg
was dat er nog maar één weiland ge
scheurd mocht worden
Begin dit jaar kwam ook bij de
gemeente Middelburg een ver
zoek binnen om van een stukje
Weihoek akkerland te maken. Tot
overmaat van ramp vergat de
gemeente dit te publiceren, zodat
de natuurbescherming niet op
tijd bezwaar kon maken.
Natuurlijk is er een brief op
poten gestuurd. De grutto's, die
moeten in de tussentijd... ja, wat
moeten ze eigenlijk in de tussen
tijd?
Geertje van der Krogt is medewerkster lokale planologie
bij de ZMF.
8 WANTIJ juni '01
