Deltawerken heeft de ontsluiting van
Zeeland vorm gekregen. De toegenomen
bereikbaarheid vormt, samen met de grote
ruimtevraag in het ons omringende
gebied, tegenwoordig een serieuze bedrei
ging voor de kwaliteit van het Zeeuwse
landschap.
Versnipperd
Als we de oase willen behouden, moeten
niet alleen de Deltawateren beschermd
worden (bijvoorbeeld door aanwijzing als
natuurmonument of als speciale bescher
mingszone onder de Vogelrichtlijn), maar
verdient heel het Deltagebied een bijzon
dere status. Het Rijk moet heel het Delta
gebied aanwijzen als Nationaal Landschap
en vervolgens aan de provincie Zeeland
de instrumenten geven om de bijzondere
waarden te behouden en te versterken.
Er bestaat een risico dat het Nationaal
Landschap versnipperd in de Delta komt
te liggen, dat het bijvoorbeeld alleen rond
de Oosterschelde en rond het Haringvliet
(aansluitend op Hoeksche Waard) wordt
aangewezen. De ZMF pleit voor aanwij
zing van heel het zeekleigebied van
Zeeland en de Zuid-Hollandse Delta. Voor
de vormgeving van dat landschap is het
gebiedsgericht beleid heel geschikt. Dat is
al op een aantal plekken in Zeeland met
succes in uitwerking, bijvoorbeeld op de
Kop van Schouwen.
Dragers
Economisch wordt het Zeeuwse landschap
gedragen door de landbouw en recreatie.
Bij de invulling van het Nationaal Land
schap moeten deze dragers goed kunnen
functioneren. Het zou daarom niet juist
zijn alleen ge- en verboden uit te vaardi
gen. De ZMF pleit voor een uitwerking
van het Nationale Landschap onder het
motto "behoud door ontwikkeling" (met
dank aan de nota Belvedere over de rol
van de cultuurhistorie in het landschap).
Het landelijke gebied staat immers voor
een omwenteling. De toegenomen ont
sluiting van Zeeland is al genoemd. De
landbouw staat aan de vooravond van een
omvangrijke herschikking. Vooral door
gebrek aan bedrijfsopvolgers zal er veel
grond van eigenaar en bestemming veran
deren. Een deel van de vrijkomende gron
den zal gebruikt worden voor schaalver
groting (bedrijven van 200 ha en meer),
een deel zal gebruikt worden natuur,
recreatie en verstedelijking. Dit proces
heeft een leidend principe nodig. Het
Nationale Landschap kan er voor zorgen
dat de waarden die ons na aan het hart
liggen niet in dit ruimtelijk geweld ten
onder gaan.
In het Nationaal Landschap is wat de ZMF
Recreatie is de andere economische drager van
het landschap. Foto: Jaap Wolterbeek.
Het grootste deel van de gebieden in
Zeeland die uit oogpunt van natuur en
landschap het beschermen waard zijn, ligt
juist in deze gebieden. Het is verontrus
tend dat de Vijfde Nota de deur voor het
bebouwen van de open ruimte open laat.
Interactief
De Vijfde nota kiest blijkbaar voor een
invulling van het Nationale Landschap via
een soort interactief proces. Minister
Pronk heeft het idee neergelegd en aan de
hand van de inspraakreacties wordt beke
ken wat een Nationaal Landschap moet
zijn. Hierdoor is het niet te zeggen of we
met het Nationaal Landschap een succes
nummer in handen hebben. Het kan nog
alle kanten op. De ZMF heeft er voor
gekozen om de speelruimte die er in de
interpretatie van het Nationaal Landschap
is positief te benaderen. De milieufedera
tie wil graag de nadruk leggen op de kan
sen die het Nationaal Landschap voor
Zeeland biedt. Een lijn die de provincie
zelf ook heeft gekozen.
Voor de milieufederatie staat vast
dat Zeeland behoefte heeft aan
het Nationaal Landschap. Aan de
invulling moet nog veel aandacht
besteed worden. Anders wordt de
aanwijzing het zoveelste kwali-
teitsstempel, maar blijven werke
lijke effecten uit. Een beleid van
'behoud door ontwikkeling'
maakt van Zeeland geen open
luchtmuseum, maar juist een pro
vincie waarin het een lust is om
te leven#
Gijs van Zonneveld is Hoofd Groene Ruimte van de
Zeeuwse Milieufederatie.
betreft geen plaats voor grootschalige glas
tuinbouw, intensieve veehouderijen en
nieuwe grote verkeersaders, ook niet
voor uitbreiding van de recreatie, wel
voor kwaliteitsverbetering.
Effect
Het begrip "Nationaal Landschap" is niet
nieuw. Het Groene Hart en de Hoeksche
Waard werden al aangewezen. Maar het
effect van de aanwijzing is niet duidelijk.
De Vijfde Nota omschrijft een Nationaal
Landschap als: 'Het gaat om grotere een
heden waarbinnen het geheel van steden,
dorpen, landschap, natuur en cultuurhis
torie om een samenhangend beleid vraagt.
Het zijn landschappen met een sterke
eigen identiteit, die karakteristiek zijn
voor Nederland en waar wonen, recreë
ren, natuur en landschap samen gaan.
Uitgangspunt voor het beleid zijn behoud
en de ontwikkeling van de identiteit en
het combineren van de kwaliteit van het
landschap met ruimte voor investeringen
die deze kwaliteit kunnen vergroten/
In de Vijfde Nota is het begrip Nationaal
Landschap niet zodanig uitgewerkt dat er
direct zicht is op een bijdrage aan de
bescherming van het landschap. Er wordt
(te) veel overgelaten aan de regionale
overheden.
Jachtvelden
Een van de meest in het oogspringende
instrumenten in de Vijfde Nota is het trek
ken van contouren (grenzen) rond stede
lijke functies (de Rode Contour) en rond
natuur- en landschapsfuncties (de Groene
Contour). In het tussenliggende gebied,
de Balansgebieden, worden de keuzen op
het gebied van ruimtelijke ordening in
onderling overleg tussen gemeente en
andere belanghebbenden bepaald. Hoe
dat gaat weet nog niemand, maar dat de
Balansgebieden al gekscherend de jacht
velden worden genoemd, is veelzeggend.
6 WANTIJ oktober '01
