Juridische betekenis
Nationaal Landschap
nog ongewis
Handhaving
W
Jan-Eelco Dijk
De Vijfde Nota op de Ruimtelijke Ordening heeft veel kri
tiek van de milieubeweging geoogst. De nota zou niet
alleen abstract en vaag zijn, maar ook te veel overlaten
aan de eigen beleidsvrijheid van gemeenten en provin
cies. Die mogen immers zelf de grenzen van de toekom
stige bebouwing (Rode Contouren) en van de natuur
(Groene Contouren) op hun grondgebied trekken. De
vrees is dat gemeentebestuurders vooral scheutig met het
rode potlood zullen zijn.
Zou deze lelijke hoogbouw in een Nationaal Landschap zijn geweerd? Foto: ZMF
Maar wellicht dat de Zeeuwse
n kaart groener kleurt, want
voor deze provincie heeft de
minister een extraatje in
petto. Het kabinet is voornemens een deel
van de Zeeuws-Zuid-Hollandse delta als
Nationaal Landschap aan te wijzen. Geeft
dit de extra bescherming die het Zeeuwse
landschap voor aantasting behoedt?
Voornemen
Om antwoord te geven op de vraag is het
van belang om eerst vast te stellen wat
precies de juridische betekenis van de
Vijfde Nota is. Het ministerie produceerde
een lijvig boekwerk, maar slechts een
klein deel van de Nota is daadwerkelijk
een planologische kernbeslissing (PKB).
Zo'n PKB heeft juridisch betekenis: er
staan beleidsregels in waaraan de rijks
overheid zich moet houden. Voor andere
overheden als gemeenten zijn vooral die
uitspraken in de PKB van belang, die als
concrete beleidsbeslissingen zijn aange
duid. Die beslissingen moeten de gemeen
ten direct naar hun bestemmingsplannen
vertalen. Welnu, in de hele Vijfde Nota is
maar één zo'n concrete beleidsbeslissing
opgenomen, en die gaat over de aanwij
zing van Nationale Landschappen élders
in Nederland. Het aanwijzen van Zeeland
als Nationaal Landschap is immers enkel
een voornemen, dat in de toekomst nader
vorm zal worden gegeven. Het is dus
wachten op betere tijden: voorlopig is er
weinig juridische eer aan het Nationale
Landschap te behalen.
Vaag
En als de aanwijzing een feit is, welke
bescherming biedt het predikaat
'Nationaal Landschap' dan? Daarover valt
op dit moment nog maar weinig te zeg
gen. De Vijfde Nota is op dit punt vrij
vaag: "Uitgangspunt voor beleid zijn
behoud en de ontwikkeling van de identi
teit en het combineren van de kwaliteit
van het landschap met ruimte voor inves
teringen die deze kwaliteit kunnen vergro
ten" staat er letterlijk. In de gebieden die
op het punt staan nu al aangewezen te
worden, zoals de Hoeksche Waard, bete
kent die aanwijzing dat in beginsel maar
zeer beperkt uitbreiding van het stedelijk
ruimtebeslag en het bebouwd oppervlak
mag plaatsvinden. Het lijkt aannemelijk
dat dat straks ook voor het Zeeland als
Nationale Landschap zal gelden, maar
zeker is dat nog niet. Het rijk zal in over
leg met de provincie het beleid vormge
ven. De provincie legt dat beleid neer in
het streekplan, en gemeenten nemen het
uiteindelijk op in hun bestemmingsplan.
Pas dan weten we welke gebieden precies
worden aangewezen, en welke ingrepen
in deze gebieden mogelijk zijn.
Verstevigen
Zijn de Zeeuwse natuur- en landschaps
waarden vogelvrij, nu ze vooralsnog niet
de status van het Nationaal Landschap
hebben? Gelukkig zijn er nu ook al tal van
regels die het Zeeuwse land vrijwaren
tegen ongewenste ingrepen. Een beroep
op het provinciale streekplan, het Struc
tuurschema Groene Ruimte, en, de laatste
maar niet de minste, de Vogel- en Habitat-
richtlijn dwarsboomt bedrijven en
gemeenten regelmatig in hun expansie
drift. De status van Nationaal Landschap
zal in veel gebieden de bescherming die
er toch al was, verder verstevigen. Of de
aanwijzing ook gevolgen heeft voor gebie
den die op dit moment nog te weinig
bescherming krijgen, hangt van de concre
te invulling van de aanwijzing af.
Voor de milieuverenigingen is een
belangrijke rol weggelegd. Aan
hun de schone taak om via lobby,
acties en de inspraakprocedures
af te dwingen dat een zo groot
mogelijk deel van Zeeland de
beschermde status van Nationaal
Landschap krijgt
Jan-Eelco Dijk is milieujurist bij bet Bureau voor
Rechtshulp Zuid-Holland Zuid in Dordrecht. Hij verleent
in samenwerking met de ZMF juridische hijstand aan
mensen die met milieuproblemen kampen.
7 WANTIJ oktober '01
