Gentchnoloqie in
Zeeland op naar retour
Gentechnologie in de
winkel
II III I
Advanta in Rilland stopt met proeven.
Foto: Jaap Wolterbeek.
Hen ander risico is het werken met
'merker-genen', om geslaagde manipula
ties aan te tonen. Merker-genen worden
iegelijk met het gen voor de gewenste
eigenschap ingeplant, en maken de plant
resistent tegen antibiotica. Als er vervol
gens een antibioticum op de plant wordt
losgelaten en deze blijft overeind, toont
dat aan dat het merker-gen en daarmee
ook het gen waar het om gaat in de plant
'beland' zijn. De antibiotica-resistentie zou
via-via kunnen worden doorgegeven aan
ziekteverwekkende bacteriën, en zo menig
geneesmiddel onbruikbaar kunnen
maken. En dat in een tijd waarin toch al
wordt gevreesd voor toenemende resis
tentie door jarenlang gebruik van antibio
tica. Waarschijnlijk zal er daarom paal en
perk worden gesteld aan het gebruik van
deze 'merker-genen'. Inmiddels hebben
de leveranciers de merker-genen al bijna
uit de producten verwijderd.
Als de nadruk komt te liggen op een
beperkt aantal transgene gewassen neemt
de 'biodiversiteit' van landbouwgewassen
af en daarmee neemt de kwetsbaarheid
van de landbouw toe.
Een risico van een andere orde is de
toenemende macht van de grote zaad- en
chemieconcerns.
Er kleven kortom veel onzekerheden aan
de gentechnologie. Misschien valt het alle
maal best mee met de gevolgen voor de
omgeving, maar misschien halen we ook
een geest uit de fles die er beter in had
kunnen blijven. Omdat de kans op het
laatste zeker bestaat is ontwikkeling van
deze techniek zeker geen zaak van de gen-
bedrijven alleen.
ln Rilland en Kapelle zit één van de grote
re jongens in de wereld van de gentech
nologie: zadenproducent Advanta, tot
stand gekomen door een samengaan van
Van der Have en een Engels bedrijf.
Daardoor was Zeeland tot voor kort rela
tief ruim bedeeld met proefvelden.
Advanta heeft vanaf 1990 60 maal vergun
ning aangevraagd voor veldproeven.
Daarvan zijn er 30 alweer verstreken, 20
zijn er van kracht, 3 in behandeling, en 7
recente vergunningen zijn vernietigd. Dat
laatste gebeurde door milieuminister
Pronk en betrof de vergunningen voor de
teelt van genetisch gemanipuleerde sui
kerbieten en koolzaad. Aanleiding tot het
afzien van de vergunningverlening was het
werken met de eerder genoemde merker
genen die résistent zijn tegen antibiotica.
Daarnaast werd er in de vergunningaan
vraag niet vermeld waar de proefvelden
precies zouden liggen. Misschien om
gras. Resistentie tegen Roundup en
Liberty gaat bij deze proeven aan kop, bij
gras is het de bedoeling dat het niet of
minder gaat bloeien (de vergunning voor
deze proef is nog in behandeling)Van al
deze gewassen is er tot nu toe één toege
laten tot de markt: Liberty-link maïs, waar
overigens geen zaden van zijn verkocht.
Laatste veldproef
Maar na tien jaar werken aan gentechno
logie is de veldproef van afgelopen zomer
de laatste geweest, tenminste in
Nederland. Vergunningaanvragen worden
zoals gezegd afgewezen, niet alleen bij
Advanta maar in het hele land. En daar
naast blijkt hier de macht van de bood
schappentas: ook het wantrouwen van de
consument beneemt Advanta de lust tot
verder investeren in producten die moei
lijk te verkopen zijn. Wel gaat Advanta ver
der in Amerika, waar men positiever staat
tegenover deze vorm van landbouw.
Ook aardappelgigant Meijer/Lamb Weston
(Kruiningen) deed gentechnologische
veldproeven om het droge stof gehalte te
verhogen en blauwkleuring te voorkomen,
maar is daarmee gestopt. Er zijn voorlopig
geen plannen voor verdere proeven.
eventuele 'Razende Hazen' uit de buurt te
houden, maar op deze manier konden
omwonenden geen bezwaar maken, ter
wijl zij toch zeker belanghebbend zijn
Dit jaar vernietigde actiegroep 'de
Razende Hazen' in Rilland een Round-up
Ready-suikerbietenveld, overigens niet van
Advanta maar van Monsanto.
Advanta deed veldproeven met biet, kool
zaad, maïs en zonnebloem en in mindere
mate met aardappel, koolraap, kool en
De wereld wordt inmiddels overspoeld
met transgene soja en (in mindere mate)
maïs. Aangezien deze ingrediënten voor
komen in meer dan de helft van de voe
dingsmiddelen, kan de consument die
geen gentechnologie op zijn bord wil heb
ben wel een steuntje gebruiken. Over de
etikettering die daarvoor nodig is, is heel
wat te doen geweest. Het zou ondoenlijk
3 Consumentenblad Wantij december '01
