Natuurcompensatie mag geen
loze belofte zijn
sp
Hard oordeel Europese Commissie
-- -■
Handhaving
Jan-Eelco Dijk
'Natuurcompensatie': het woord is veel politici in de
mond bestorven. Grotenatuurverslindende projecten
worden maar al te vaak gerechtvaardigd met het argu
ment dat alle schade aan plant en dier volledig wordt
vereffend. Rechters accepteren dergelijke projecten vaak
fy
omdat de overheid compensatie toezegt. Vervolgens wordt
met grote voortvarendheid het project zelf ter hand geno
meni, maar laat de compensatie eindeloos op zich wach
ten.
Schrijnend voorbeeld is de verdie
ping van de Westerschelde. In 1995
spraken Nederland en Vlaanderen in
het zogenaamde Verruimingsverdrag
af dat de vaargeul in de Westerschelde
werd verdiept. De vergunning werd via
een noodwet verleend: zo kon op de
kortst mogelijke termijn begonnen wor
den met de verdieping. Vanzelfsprekend
zou er ruimhartig worden gecompen
seerd. Zes jaar later heeft de verdieping al
lang zijn beslag gekregen, maar is er van
de compensatie bitter weinig terechtgeko
men.
Ongenadig hard
De kritiek komt vanuit onverdachte hoek:
van de Europese Commissie, die namens
de EU toeziet of de verplichtingen die
Nederland heeft op basis van de Vogel- en
Habitatrichtlijn, worden nagekomen. De
Commissie heeft een ongenadig hard oor
deel over de Nederlandse handelwijze.
Niet alleen is de compensatie onvoldoen
de, ze heeft ook deels geen betrekking op
de natuur die door de verdieping wordt
aangetast. Omdat het maatschappelijk
draagvlak voor ontpoldering in Zeeland
beperkt is, koos de Nederlandse overheid
ten dele voor nieuwe natuur binnen de
dijken. Daarmee nam de Europese
Commissie geen genoegen. De natuur
wordt buitendijks schade toegebracht, en
dan moet ook de compensatie daar plaats
vinden.
Zuidgors in de Westerschelde. Foto:Jaap Wolterbeek.
Voor de Nederlandse regering is er alle
reden om aan de wensen van de Europese
Commissie te voldoen. Als de regering
weigerachtig blijft, kan de Commissie
deugdelijke compensatie van de verloren
natuur in de Westerschelde via een proce
dure bij het Hof van Justitie -de Europese
rechter- afdwingen.
Serieus
Maar de ingebrekestelling heeft niet alleen
betekenis voor de Westerschelde. De
Europese Commissie laat in het algemeen
zien dat de EU natuurcompensatie buiten
gewoon serieus neemt. Als een project
schade toebrengt aan natuurwaarden die
worden beschermd door de Vogel- en
Habitatrichtlijn, moet er ook daadwerke
lijk gecompenseerd worden. AJs dat niet
mogelijk is, dan kan het project geen
doorgang vinden. Het standpunt van de
Europese Commissie impliceert dat er
vóór het begin van het project duidelijk
heid moet zijn over de mogelijkheid tot
uitvoering van compensatie. Dit om te
voorkomen dat de maatregelen achteraf
niet uitvoerbaar blijken. Daarbij is het niet
voldoende als maatregelen worden geno
men op basis van vrijwilligheid van de
eigenaren van de grond waarop gecom
penseerd wordt. De overheid moet zo
nodig overgaan tot onteigening.
Zo bezien reikt het effect van de ingebre
kestelling door de Europese Commissie
verder dan de verdieping van de
Westerschelde. Het is zeker niet de laatste
keer dat er schadelijke projecten zijn
gepland in Habitatrichtlijngebieden. In de
toekomst zal de Raad van State regelmatig
een oordeel moeten vellen over die pro
jecten. De enkele toezegging dat gecom
penseerd zal worden blijkt in de praktijk
geen garantie.
De EU neemt geen genoegen
meer met compensatieplannen
waarvan de uitvoering niet
gewaarborgd is. Van de rechter
mag dan ook verwacht worden
dat hij de natuurcompensatie in
besluiten aan een extra kritische
toets zal onderwerpen
Jan-Eelco Dijk is milieujurist bij bel Bureau voor
Rechtshulp Zuid-Holland Zuid in Dordrecht. Hij verleent
in samenwerking met de ZX1F juridische bijstand aan
mensen met milieuproblemen.
6 WANTIJ december '01
