o n s u m e n t e n b I a d
Gentechnologie
voeding: veel vragen
en onzekerheden
Modificeren of
rrïüanipuleren?
Gerda Spaander
december 2001
Inhoud:
Modificeren of manipuleren
Gouden bergen
Nadelen en risico's
Gentechnologie in Zeeland
Gentechnologie in de winkel
Maatschappelijk debat,
ook bij de ZMF
Informatie
Gouden rijst, tomaten die in een zout milieu kunnen
groeien, varkens die minder fosfaat uitpoepen: de moge
lijkheden van gentechnologie zijn onbegrensd.
Gentechnologie kan op vele terreinen worden toegepast:
de geneeskunde, verschillende productieprocessen,
bodemsanering. In dit consumentenblad komt de toepas
sing aan de orde die vooralsnog het meest controversieel
is: de voeding. De principiële vraag of het ethisch verant
woord is om levende organismen zó fundamenteel aan te
passen aan wat mensen willen, wordt hier niet beant
woord, Wel bekijken we de kansen, de risico's en de moge
lijkheid voor de consument om te doorzien aan welke
levensmiddelen wel of niet genetisch is gesleuteld, zodat
men daar bij het boodschappen doen rekening mee kan
houden. Want er zijn veel vragen en onzekerheden.
Proefveld Foto: Jaap Wolterbeek
Gentechnologie, genetische modificatie of
manipulatie, moderne biotechnologie: er
wordt hetzelfde mee bedoeld. Degenen
die het over 'modificatie' en 'biotechnolo
gie' hebben kijken er positiever tegenaan
dan zij die 'het goochelen met genen' als
'manipulatie' bestempelen.
Voorstanders van gentechnologie zeggen
wel eens dat er niets nieuws onder de zon
is omdat de mensheid al eeuwen bezig is
door kweken en fokken planten en dieren
aan te passen aan de behoeften van de
mens. Maar er is wel degelijk een funda
menteel verschil: bij kweken en fokken
kan er alleen worden gekruist binnen
soorten, bij het werken met genen wor
den deze barrières volledig doorbroken.
Iedere erfelijke (d.w.z. door een gen
bepaalde) eigenschap uit ieder organisme
kan in principe via het betreffende gen in
een ander organisme worden overgeplant,
dus ook van plant naar dier en omge
keerd.
Hieraan is een verkenning voorafgegaan
naar het erfelijk materiaal van vele soor
ten, want je moet natuurlijk wel weten
waar de gewenste eigenschappen op de
chromosomen liggen.
Omvang
Om een idee te geven van de omvang van
de gentechnologische bedrijvigheid in
Nederland: er zijn 1231 vergunningen ver
leend voor het onder bepaalde voorwaar
den 'ingeperkt' werken met genetisch
gemodificeerde organismen (GGO's),
d.w.z. in ziekenhuizen, laboratoria en uni
versiteiten. Voor veldproeven zijn er in
totaal 213 vergunningen verleend, waar
van een groot deel alweer vervallen is. En
van wat er is getest mogen er 33 produc
ten naar de markt. Dat zijn grotendeels
landbouwgewassen als biet, tomaat, maïs,
radijs en een enkele anjer. De groenten
zijn voornamelijk resistent gemaakt tegen
het bestrijdingsmiddel Roundup. Bij de
anjer is de (blauwe) kleur ingeknutseld.
1 Consumentenblad Wantij december '01
