Hectarebosjes
Sinds enkele jaren geeft Stichting Landschapsbeheer
Zeeland (SLZ) advies over kleine bospercelen, zogenaam
de hectarebosjes. Door uitdunning, zorgvuldig hakken en
het maken van takkenrillen pakken vrijwilligers achters
tallig onderhoud aan. De overblijvende beplanting krijgt
ruimte om te groeien tot een gevarieerd en soortenrijk
bos.
tochtstroom en vormen schuilgelegenheid
voor bijvoorbeeld een nestelend winterko
ninkje, een overwinterende egel of bruine
kikker. Wind en vogels voeren zaad aan
dat in de bodem kan ontkiemen.
Wegens gebrek aan tijd of kennis komt er
bij veel eigenaren van een goed bosbe
heer niet zoveel terecht. Een goed bosbe
heer richt het oog op de toekomst: Is het
bos een belangrijke leverancier van
kachelhout, een plaats van stilte en rust
om stress te ontladen, een rustgebied
voor vogels of om de kinderen en de
hond te laten ravotten?
18 WANTIJ december'01
Veel bosjes zijn nauwelijks onder
houden. De bomen bevinden zich
vaak in de zogenaamde stakenfase.
Ze zijn allemaal tegelijkertijd opge
groeid en hebben door de onderlinge
concurrentie lange en dunne stammen
gevormd. Het bladerdak bovenin het bos
houdt het zonlicht tegen, zodat de onder
groei een kwijnend bestaan lijdt.
Gezond
Een natuurlijk bos is meer dan een verza
meling bomen. Door wisselwerking van
bodem, beplanting, dieren en weersom
standigheden regelt een bos zichzelf. In
een gezond bos staan bomen van verschil
lende leeftijd, grootte en soort. Het is
opgebouwd uit verschillende lagen: hoge
boomlaag, lage boomlaag, struiklaag en
een kruid- en moslaag. Hierdoor werkt
het bos als een spons en blijven tempera
tuur en vochtigheid gelijkmatig. Vogels en
kleine zoogdieren vinden nest- en schuil
gelegenheid in de verschillende lagen. De
grootte van het bos bepaalt of er grazers
en roofdieren kunnen leven. Een natuur
lijk bos heeft een geleidelijke overgang
naar bijvoorbeeld grasland of akker.
Open
In een ongezond bos vormen alle kronen
bij elkaar een dicht bladerdak. Dat houdt
het zonlicht tegen. Door lichtgebrek kun
nen kruiden en struiken dan niet tot ont
wikkeling komen. De bosbodem is kaal.
De boomstammen zelf vormen een soort
'zuilengalerij', waardoor een voortduren
de tochtstroom gaat. Hierdoor wordt
vocht uit de bodem opgenomen en
droogt de bovenlaag van de bodem uit.
Composterende schimmels en bacteriën
verdwijnen, waardoor bladeren en naal
den niet meer verteren. Zonder struik- en
kruidlaag hebben vogels en kleine zoog
dieren nauwelijks gelegenheid om te
schuilen en te nestelen. Ook voor mensen
is zo'n bos niet aantrekkelijk omdat het
een open indruk maakt. Daardoor lijkt het
al gauw druk met wandelaars. Dieren zijn
in zulke bossen veel schuwer of vertonen
zich helemaal niet meer.
Herstel
In het beheer van het bos probeert SLZ
het natuurlijk herstel te sturen. Door het
selectief kappen van bomen komt er meer
licht op de bodem. De stobben lopen uit
en vormen struiken. Het fijne takhout
wordt op rillen gelegd, die zich door het
bos slingeren. Deze onderbreken de
Bij een natuurlijk beheer van het
bos is het allemaal mogelijk.
Maar... onderhoud van het bos
vraagt altijd geduld, inzet en
betrokkenheid
Vorig jaar is de brochure "Hectarebosjes in
Zeeland" verschenen en verspreid onder de
circa honderd eigenaren en beheerders van
kleine bosjes van ongeveer 1 ha. De bro
chure gaat in op de ecologie en het beheer
van kleine bospercelen en beschrijft een
aantal onderhoudsmaatregelen dat toege
past kan worden. De brochure kost 7,50
en is te bestellen bij SLZ: tel. 0113
230936.
Nanning-Jari Honingh is medewerker van de Stichting
Landschapsbeheer Zeeland.
Takkenril in hectarebosje: schuilplaats voor kleine zoogdieren. Foto: SLZ
Landschap
Nanning-Jan Honingh
Illustratie uit brochure SLZ "Hectarebosjes in Zeeland"
Natuurlijk bos
cLcFb^e^roeid f2c*cl
loslopende hond
1 mierenkolonie
ledereen mc,c\ bwjtn wecjen en pcc'i
Omdot het c^eLied nielr kwetsbaar is
