n
Handhaven van milieuwetten in de
praktijk knap ingewikkeld
Serie over handhaving (1)
Gedogen staat in dit verkiezingsjaar volop in de publieke belangstelling. We gedogen de coffeeshop en de voetganger die door rood loopt.
Gesjoemel met vergunningen en gebrekkige handhaving resulteerden in de vuurwerkramp in Enschede en de nieuwjaarsbrand in Volendam.
Wantij onderzoekt deze jaargang hoe in Zeeland de milieuwetten gehandhaafd worden. In een serie van vier als eerste: De Provincie Zeeland
als regisseur.
Jan Moekotte
Wie met behulp van zoekmachine 'Google' op Internet
zoekt naar informatie over het handhaven van milieu
wetten in Zeeland kan binnen 0,11 seconde kiezen uit
383 publicaties. Er is echter een veelvoud van 0,11 secon
de nodig om vast te stellen dat vooral juristen en ambte
naren zich met handhaven bezig houden. Hun jargon is
taai als Zeeuwse klei. Je komt daar alleen doorheen met
behulp van een zwaar trekpaard.
Neem de definitie van handhaving
uit de bestuursovereenkomst van
het Provinciaal Milieu Overleg
(PMO): "Het door communicatie,
toezicht en opsporing bewerkstelligen en
door het toepassen van (of dreigen met)
bestuursrechtelijke, strafrechtelijke of pri
vaatrechtelijke instrumenten afdwingen,
dat de algemeen en individueel geldende
rechtsregels en voorschriften worden
nageleefd." Geen wonder dat handhaven
afschrikt.
ing. Th. van Riet
Ontwikkeling ten goede
Maar ing. Th. van Riet, hoofd van de afde
ling Milieuhandhaving en Metingen bij de
Provincie Zeeland, wil wel als trekpaard
fungeren. Hij houdt zich al meer dan 30
jaar bezig met milieu en handhaving en
stelt een duidelijke ontwikkeling ten
goede vast.
Van Riet: "De overheid hield zich tot in de
jaren '70 nauwelijks bezig met toezicht op
de naleving. Pas als er klachten kwamen
ging er iemand op uit om te onderzoeken
of een bedrijf zich wel aan de vergunnin
gen hield. Ook werd er in die tijd nog
sterk in sectoren gedacht: De een hield
zich bezig met water, de ander met grond,
een derde met lucht. Met als gevolg dat
een milieuprobleem soms op het bordje
van iemand anders terecht kwam."
Koper
Neem nou die fabrikant van koperen
lampvoetjes in Middelburg (de naam van
het bedrijf komt met enige aarzeling over
zijn lippen: De Vitrite): "Daar spoelde heel
wat koperhoudend afvalwater het Kanaal
door Walcheren in. In de bodem van het
kanaal zit daardoor nu nog altijd veel
koper. Toen de Vitrite omstreeks 1974 ver
plaatst werd naar een industrieterrein aan
de rand van Middelburg werd daar ook
een zuiveringsinstallatie gebouwd. Prins
Bernhard werd gestrikt om er een lint
door te knippen. De installatie filterde
keurig het koper uit het afvalwater en de
koperhoudende filterkoek kon verkocht
worden aan bedrijven die het koper weer
uit die filterkoek wisten te halen. Tot de
prijs voor koper op de wereldmarkt kel
derde. Welke beleidsmaker voorziet
zoiets? Dat koperhoudende spul was
opeens weer afval, alleen in wat drogere
vorm. Slimme ondernemers maakten
toen, door die koperkoek met kalk te ver
mengen, van afval opeens kunstmest. En
dat met Europese subsidie! Zo kwam dat
koper niet meer in het water terecht, maar
werd die op het land uitgestrooid. De
milieuwinst die de sector 'water' had
geboekt bleek, na onderzoek, een serieu
ze verliespost voor de sector 'grond'. Maar
dit was allemaal netjes overeenkomstig de
vergunningen. Nieuwe wet- en regelge
ving moesten dat uitstrooien van koper
weer onmogelijk maken."
Veel partijen
In de loop van de jaren '80 maakte, vol
gens Van Riet, dat verkokerde denken
plaats voor een meer integrale benade
ring. Toch is handhaven in de praktijk
knap ingewikkeld omdat er zoveel partij
en bij betrokken zijn: gemeentes, water
schappen, rijksoverheden, het Openbaar
Ministerie (OM) en de Provincie: "Vandaar
de instelling van het Provinciaal Milieu
Overleg (PMO) Er is nog even over nage
dacht of de Zeeuwse Milieufederatie aan
dat overleg zou kunnen bijdragen. Maar
de ZMF zou een vreemde eend geweest
zijn in een bijt vol ambtenaren."
Kleine gemeenten
Volgens Van Riet kunnen vooral kleinere
gemeenten hun taak onmogelijk alleen
aan. Voor het controleren van chemische
industrie is specifieke deskundigheid
nodig. Juridische deskundigheid is nodig
als een bedrijf zich in een strafzaak laat
bijstaan door gehaaide advocaten.
Van Riet: "Wil je meteen resultaat boeken,
dan is strafrecht lang niet altijd ideaal.
Met dwangsommen en transacties kun je
tijdrovende strafrechtelijke procedures
voorkomen. Schikkingen en dwangsom
men hebben vaak meer en sneller effect
dan strafrechtelijk ingrijpen. Verreweg de
meeste milieuresultaten bereiken we met
een eerste ambtelijke waarschuwing."
El dorado
Het Openbaar Ministerie omschreef
Zeeland onder andere door de ligging
13 WANTIJ april'02