Foto's: Jaap Wolterbeek.
gevoel: "De Deltawerken hebben Zeeland
behoed, maar ook verminkt." Kuipers
berust: "We kunnen anno 2002 niet meer
in een eilandenrijk wonen."
Nattigheid
"De overstroming van 1953 is toch ook
wel een les geweestzou ik zeggen. Andere
volken zouden er vandoor gegaan zijn,
de hoogte in, waar de zee niet kan
komen! Maar de Hollanders niet! Waar
zouden ze trouwens naar toe moeten?
Meneer! Ik zeg u, als een heel volk zich
eeuwenlang specialiseert in het wonen op
een stuk grond dat eigenlijk aan de vis
sen toebehoort, een terrein dat feitelijk
niet voor de mensen geschapen is, dan
moet zo 'n volk er op den duur een specia
le filosofie op na gaan houden die niets
menselijks meer heeft! Een filosofie die
uitsluitend op zelfbehoud is gebaseerd.
Een wereldbeschouwing die er alleen
maar op gericht is het voelen van nattig
heid te voorkomen! Hoe kan een dergelij
ke filosofie algemene geldigheid bezitten?
Waar blijven de grote problemen op die
manier?"
Uit: 'Nooit meer slapenW.E Hermans.
Overtreden
We maken een sprong naar de toekomst
en stellen de vraag: Hoe hopen jullie dat
Zeeland er straks uitziet? Over één ding is
men het roerend eens. "Het getij moet
terug!" Want als er een rode draad door
de Zeeuwse historie loopt dan is het die
van het water, het getij en de daarbijbeho
rende rampjaren, de schorren en slikken,
de inpolderingen. Slager, die een rol
speelde in de acties voor het openhouden
van de Oosterschelde, móet af en toe op
de schorren staan. Daar overtreedt hij
graag de wet voor. "Een vergunning aan
vragen om lamsoren te snijden? Nee, ik
zou met plezier een proces-verbaal krij
gen." Ook Maas heeft de sterke aandrang
om vrij door de Delta zwerven. "Mijn ten
tje opzetten, goed verborgen, en dan 's
ochtends met de kano door de geulen
peddelen." Hij zegt met Slauerhoff "enkel
het azuur als gezag te erkennen". Zwemer
ziet zich ook geen kaartje kopen voor de
Mantelinge: "De duinen zijn van ons. Ik
heb daar als kind vrij kunnen spelen."
Nieuwe natuur
Hoewel ze allemaal van de natuur hou
den, denken ze verschillend over de zoge
naamde 'nieuwe' natuur. Maas is enthou
siast over Plan Tureluur. Voor hem is het
Zeeuwse landschap op zijn mooist in de
oervorm: "Over het water kijken zonder
eerst een dijk over te hoeven." De ande
ren hebben wat bedenkingen. Slager
stoort zich aan het afsluiten van gebieden
zoals polders op Tholen. "Op de eerste
plaats herken ik het landschap niet meer,
omdat het in mijn jeugd een landbouwge
bied was. Op de tweede plaats mag ik er
niet meer in omdat het nu natuur is." De
historici onder de schrijvers hebben ook
moeite met sommige nieuwe natuur.
Kuipers: "Op Schouwen hebben ze na de
ramp, zonder historisch besef, het land
heringericht, wegen verlegd, buurtschap
pen en vliedbergen opgeruimd, gewoon
met bulldozers weggeschoven. En nu, vijf
tig jaar later, worden bij Ellewoutsdijk
inheemse Romeinse nederzettingen opge
ruimd om natuur aan te leggen bij de
ingang van de tunnel."
Na 2 uur met 4 schrijvers praten is een
conclusie niet gemakkelijk.
We doen deze:
"In Nederland is een enorme
strijd om de ruimte aan de gang.
Projectontwikkelaars, boeren en
natuurbeschermers bevechten
elkaar. Laat de uitkomst zijn dat
Zeeland wijds blijft, zo natuurlijk
mogelijk, met respect voor de his
torie, ook voor het cultuurland
schap. Laat ze vooral ophouden
telkens alles te veranderen. Kies
voor de groen- blauwe oase."
Vier Zeeuwse schrijvers, Goes
november 2002
Jan J.B. Kuipers is archeoloog, schrij
ver, redacteur en wordt de columnist
van Wantij in 2003.
Bloemlezing uit zijn werk:
•'Een zomerreis door 18de-eeuws
Zeeland' (1992)
•'Bannenfluister, hemelglas' (SF. 1995)
•'Zeeuwen te water. Sporen van een mari
tiem verleden' (1996)
•'Elk moment de dageraad. Thoreau en
het ontwaken' (1997,1998)
•'Moord aan boord van de PSD' (1998)
•'Zeeuwen tegen het water. Sporen van
de waterstaatsgeschiedenis in Zeeland'
2e druk 2001)
•'Maritieme geschiedenis van Zeeland.
Water, werk, glorie en avontuur' (2002)
•'Van schandsteen tot straatkapel' (met
Peter Sijnke, 2e druk 2002)
•'Echo's van het water. Vijftig jaar febru-
ariramp 1953' (met Cees Maas, 2002)
4 WANTIJ december '02
