Geworteld in de Delta
Kees Slager
'Wat is dat tochvroeg de Zeeuwse Commissaris van de
Koningin Van Gelder aan me, 'wat is dat toch dat zoveel
Zeeuwen met hun rug naar de zee leven? Terwijl voor cap
tains of industry een van de weinige redenen om hier te
komen wonen nu juist de aanwezigheid van het water is.
Want hier kunnen ze zeilen op de brede stromen van het
Deltagebied en hier kunnen ze fraai wonen aan het
water; aan de Vlissingse boulevard of in het Goese Meer.
Maar Zeeuwen hebben dat nietdie zien het water alleen
maar als een vijand, die moet worden weggeborgen ach
ter hoge betonnen dijken. Wat is dat toch met die
Zeeuwen?'
We spraken elkaar vanwege de
W naderende 50-jarige herden
king van de ramp. En zo kwam
de afwijzing van het ontpolde-
ringsplan langs de Westerschelde ter spra
ke. Want bij de discussie daarover, werd
1953 opgevoerd als hét argument om die -
volgens de boerenvoormannen te vriende
lijke - manier van omgaan met het water,
radicaal af te wijzen.
Ik bleef het antwoord schuldig omdat de
vraag me overviel en ik persoonlijk niet
met mijn rug naar het water sta. Maar de
vraag het me niet los. En omdat ik toen
net had afgesproken om een lezing te
houden met een historisch-sociologisch
tintje, had ik nóg een reden om na te den
ken over vragen als: Wat voor invloed
heeft het Deltalandschap op de bewoners
van de eilanden gehad? Wat voor band
hadden ze er mee en hébben ze er nü
mee? Een belangrijk gegeven - denk ik -
als je wilt discussiëren over de toekomst
van het gebied.
Die vraag van de commissaris was eigen
lijk heel simpel te beantwoorden en ik
had hem ook ter plekke kunnen beden
ken. We spraken ten slotte over de ramp.
Ik had slechts hoeven te zeggen:
Nieuwerkerk 289 doden, Stavenisse 153
doden, Ouwerkerk 91 doden, En zo
het zwarte rijtje van februari 1953 verder
langs.
Angst
De angst en aversie zitten even diep als de
wortels van de bewoners. Ze dateren uit
de tijd dat de Delta ontstond. Ze zijn
opgewekt en bevestigd tijdens de vele
stormvloeden die het gebied teisterden.
Hoe ingrijpend dat is geweest voor de
bevolking wordt duidelijk als je weet hoe
veel gemeenschappen in de loop der eeu
wen zijn weggevaagd. Ik heb een poging
gedaan om de verdronken plaatsen op
een rijtje te zetten. Ik beperkte me tot
Zeeland, maar toen ik er mee klaar was
schrok ik van de lengte. Want luister
welke dorpen er allemaal verdronken:
Agger, Avenkerke, Axel, Badickedorp,
Baerzande, Bommenede, Borrendamme,
Boterzande, Briellen, Brieskerke, Broeke,
Claeskinderkerk, Clauskinderen,
Couwerve, Crabbendijck, Duvenede,
Dyxhoek, Emersweert, Ekinge, Emilisse,
Everinge, Everswaard, Ik heb nu nog
maar 5 letters van het alfabet afgewerkt en
al 22 dorpen opgesomd. Ik ben op een
voorlopig totaal gekomen van 84 dorpen
(plus de stad Reimerswaal). Dus 85 plaat
sen, die verzwolgen werden door het
water.
Eigenlijk zouden alle namen van de ver
dronken plaatsen gebeiteld moeten wor
den in een monumentale steen op een
gevoelige plek. Opdat wij onze geschiede
nis niet vergeten.
Voor wie die geschiedenis kent is het niet
vreemd dat in generaties eilandbewoners
de angst voor het water zich diep heeft
geworteld. En angst die zo diep zit, leidt
vaak tot pavloviaanse reacties. Ook als het
niet meer nodig is: als nü het woord 'ont-
polderen' valt bijvoorbeeld.
Esthetisch
Maar - zult u misschien zeggen - er waren
in het verleden toch veel meer momenten
waarop de Delta er vredig bij lag?
Iedereen die ogen in zijn hoofd had moet
toch hebben genoten van het schitterende
6 WANTIJ december '02
