I
ecreatie
)e verklaring lijkt me simpel: in die tijd
mmers kregen ook de mensen in de
elta het economisch beter. Recreatie
erd ook voor hen normaal en recreëren
an getijdenwater is nu eenmaal een van
e meest favoriete vormen. Zo kregen veel
ewoners voor het eerst grote waardering
oor al het water rondom hen. Ze leerden
ovendien allemaal zwemmen waardoor
e nóg een plezierige kant van het water
ontdekten.
[Tegelijkertijd liep de invloed van de kerk
terug. En hetzelfde gold vóór de invloed
van de boeren - vanouds de invloedrijkste
groep in de streek én de grootste voor
standers van afdamming der zeegaten.
De boeren slaagden er kortgeleden dan
nog wel in om het ontpolderingsplan te
torpederen met oude angstverhalen over
het water. Maar hun afwijzing moeten we
eerder zien in het kader van de eeuwige
aversie van de boer tegen de Heren uit de
stad. Heren die deze keer de Antwerpse
havenbaronnen ten dienste willen zijn
met een nog diepere Westerschelde en
waar de boeren traditiegetrouw voor
mogen opdraaien.
Maar toevallig hoorde ik de voorlopige
uitslag van het lopende Zeelanddebat. Dat
leert dat de meerderheid der Zeeuwen
niet tegen ontpolderen is. Waarmee
andermaal is aangetoond, dat de tijden
veranderen en dat de stelling van Van
Gelder (zoveel Zeeuwen keren hun rug
naar het water) nu niet meer opgaat.
Plicht
Maar nu we eindelijk zo ver zijn dat wij de
angst voor het water aardig hebben over
wonnen, nu we voor behoud van ons
Deltalandschap zelfs in actie zijn geko
men, nu is het meer dan ooit de plicht
van planologen en bestuurders om de
bevolking ook een landschap te bieden
dat de moeite waard is.
Het is tijd om hen te waarschuwen voor
verdere aantastingen en bedreigingen van
het landschap. Kijk naar de Westerschelde,
waarvan het silhouet dankzij de hoog
bouw bij Vlissingen, Terneuzen en
Breskens steeds meer gaat lijken op dat
van de verloederde Belgische
Noordzeekust. Het westelijk gebied is in
feite al verloren. Maar de rest van die zee
arm is nog redelijk intact. Laat dat zo blij
ven.
Maar ik vrees het ergste. Want kijk naar
het - van de afdamming geredde - land
schap van het Oosterscheldegebied. De
horizon van het eens zo tijdloze panorama
dat zich aan je voeten ontrolde als je op
de zeedijk stond, wordt er nu ook al ver
pest met her en der achteloos rondge
strooide windmolens en recreatiedorpen.
Inflatie
Er is een inflatie van het landschap gaande
die er voor zorgt dat zij die ooit genietend
op de dijk stonden, dat landschap steeds
vaker geërgerd de rug toe keren.
En er is meer ergernis onder hen die ooit
in actie kwamen voor het behoud van het
landschap. Zij die vochten voor het
behoud van schorren en slikken wordt het
nu verboden om er nog 'n maaltje lams
oor te snijden. Verbodsborden woekeren
als een epidemie langs de Deltawateren.
Ik ken de argumenten, maar ik heb begrip
voor hen die het verbod saboteren.
Sterker, ik saboteer het soms zelf. Want
ook ik móet af en toe het schor op kun
nen, springend over kreekjes, een lawaaii
ge scholekster boven mijn hoofd - het
geluid horen van water dat wegsijpelt uit
de geheime holten van het schor, de zilte
lucht diep opzuigen en alleen in de wijds
heid van het zeelandschap staan. Met al
mijn zintuigen wagenwijd open kijken,
luisteren, ruiken...
En voelen dat ik hier geworteld ben.
'Het wezen van het leven van elk mens is
het poëtische,' schreef - 82 jaar geleden -
Rosa Luxemburg in haar cel in de gevan
genis van Breslau. Ik zeg het haar hier
vandaag na.
In Zeeland kan iemand die even genoeg
heeft van alle mensen nog alleen zijn met
het landschap. Je kunt er nog plekken vin
den waar geen mens te zien is, zelfs geen
huis. En daar poëtische momenten bele
ven.
Maar die plekken worden steeds
schaarser. Koester dat schaarse
bezit en offer het niet op voor
plannen om de happy few (de
captains of industry) overal aan
de Deltawateren te laten wonen.
Want hun huis-met-fraai-uitzicht
betekent maar al te vaak dat het
landschap ermee wordt verpest.
En daarmee het plezier van al die
anderen.
Ik meen dat het van wijsheid
getuigt als een overheid niet
alleen het inzicht heeft dat er ook
zulke wensen en emoties leven
bij haar burgers, maar er ook
rekening mee houdt. En dus heel
voorzichtig omgaat met het kost
bare bezit van ons aller
Deltalandschap
Foto: Jaap Wolterbeek
Kees Slager is journalist en schrijver. Hij sprak deze tekst
uit op het symposium 'Delta in Zicht' op 8 december
2000 in Vlissingen.
9 WANTIJ december '02
