Stilte zou in Zeeland
vanzelfsprekend moeten
zijn
Giis van Zonneveld en Peter Maas
Zogenaamde 'stiltegebieden' bestaan niet meer in
Zeeland. Dit is misschien niet zo verontrustend als het in
eerste instantie lijkt, maar toch. Ze zijn opgegaan in de
zogenaamde 'milieubeschermingsgebieden'. Een verbrede
doelstelling, maar komt daarmee het belang van stilte
niet in de knel? Wat is stilte eigenlijk? Bestaan er stilte
meters en kun je speciaal beleid ontwikkelen om die stil
te te behouden?
Soms kun je de stilte horen door
S bijvoorbeeld het zachte ritselen
van de herfstbladeren. Op heel
warme voorjaarsdagen kun je zelfs
het riet langs de waterkant horen groeien.
De veldleeuwerik hoog aan lucht accentu
eert juist de stilte. Stilte is echter niet
natuurlijk. In een geïsoleerde ruimte met
letterlijk nul decibel word je algauw
zenuwachtig en onrustig. Zoals een foetus
in de moederschoot opgroeit met het
geluid van moeders hartslag en de soms
wat rommelende geluiden van de inge
wanden, zo hebben we ook op latere leef
tijd, ter geruststelling, bepaalde geluiden
nodig. Maar geluid is ook gauw teveel.
Waarom het ene geluid meer en het ande
re geluid minder stoort, is niet altijd dui
delijk. Het is de associatie die je met de
bron van het geluid hebt, die in belangrij
ke mate bepaalt of je iets als positief en
rustgevend ervaart, of juist negatief en
hinderlijk. Is er zoiets als streekeigen
geluid? Hen tractor die in de ochtendzon
het kale land omploegt tot mooie, rechte,
blinkende voren, zal in een landbouwpro-
vincie als Zeeland zelden als storend wor
den ervaren. Maar het wordt anders wan
neer diezelfde tractor ook tot diep in de
nacht doorgaat of wanneer die met hoge
snelheid door het dorp raast.
Zak van Zuid-Beveland
In de zomer van 2003 is een onderzoek
uitgevoerd naar de indicatoren van stilte
in de Zak van Zuid-Beveland. Op tien ver
schillende locaties verspreid door de Zak
werden gedurende drie dagen (zondag,
maandag en vrijdag) geluidsmetingen ver
richt. Zoals kon worden verwacht waren
het vooral gemotoriseerde geluidsbron
nen die vaak hoorbaar waren. Daaronder
vallen het autoverkeer, tractors, industrie,
vliegtuigen, brommers, motoren en trei
nen. De auto komt op de eerste plaats,
gevolgd door tractors. Brommers worden
niet zo vaak gehoord, maar veroorzaken
duidelijk meer decibels. Tot zover enkele
feiten, gebaseerd op wetenschappelijk
onderzoek. Maar, kun je stilte eigenlijk
wel meten, bestaat er zoiets als een stilte
meter?
Ondervraagd
Om meer zicht te krijgen in de vraag hoe
stilte door mensen wordt ervaren, werden
57 inwoners van de Zak van Zuid-
Beveland ondervraagd. Stilte blijkt door
vrijwel alle ondervraagden erg belangrijk
te worden gevonden. Vaak werd genoemd
dat rust en stilte nodig zijn om je te kun
nen ontspannen, om van de natuur te
kunnen genieten en voor zelfontplooiing.
Een stille omgeving is een kans om de
tredmolen van de dagelijkse agenda te
ontlopen. Maar de rust wordt gemakkelijk
verstoord. Het geluid dat het meest wordt
waargenomen is afkomstig van de land
bouw. Het meest echter stoort men zich
aan de industrie die vaak met een mono-
toom, laag gebrom tot ver in het gebied
aanwezig is.
Wind
Donderdag 9 oktober organiseerde de
ZMF een workshop stilte in het oude fort
Ellewoutsdijk. De echo's van vroeger ka
nongebulder zijn hier afwezig en dus een
ideale locatie om stil te staan bij stilte.
Naast presentatie van de onderzoeksresul
taten werd gezocht naar oplossingen en
werd via een boeiende excursie nagegaan
hoe stilte of juist de verstoring daarvan
door verschillende mensen werd ervaren.
Duidelijk kwam naar voren dat stilte wat
anders is dan geluidshinder. Waar wind
voor de een 'n rustgevend effect had was
het voor de ander storend: 'de wind blaast
zo in mijn oren dat ik de stilte niet kan
horen.' Stilte zou je kunnen definiëren als
het ontbreken van menselijk geluid. Maar
waar je ook bent, je hoort bijna altijd en
overal bewijzen van menselijke aanwezig
heid.
Wind speelt daarbij een belangrijke rol.
Het kan geluid dragen zodat het veel ver
der dan bij windstilte kan worden
gehoord. Daarnaast zorgt wind zelf ook
voor geluid. In die zin zou je kunnen zeg
gen dat we in Zeeland goed af zijn. Net als
mist het landschapsbeeld sterk kan ver
fraaien door lelijke horizonten aan het
12 WANTIJ december '03
