Vrijheidblijheid bedreiging voor
ruimte in Zeeland
Gezonde dosis planologie nodig
Gijs van Zonneveld
Regels stellen is niet "in"Dat merk je in het nieuwe ruim-
is de Nota Ruimte nog niet gepubliceerd. Als de signalen
ons niet bedriegen neigt deze nogal naar vrijheidblijheid.
Het voeren van een restrictief ruimtelijk beleid wordt
taboe. In plaats daarvan krijgen we de "ontwikkelings-
planologie". De rijksoverheid trekt zich steeds verder
terug uit het ruimtelijke beleid. Blijven de groenblauwe
kwaliteiten van Zeeland daarmee behouden?
n Naast de drukte van de steden in
Zuid-Holland, Noord-Brabant en
Vlaanderen vormt Zeeland een
groenblauwe oase: een groen kapitaal van
rust. Mensen varen wel bij die rust, ruimte
en natuur*.
De cijfers over het gebruik van de ruimte
(zie voorafgaand artikel) geven aan dat
ook Zeeland verdicht. Uit de Natuurbalans
2003 blijkt dat verstedelijking en meer
kleinschalige bebouwing de groene ruim
te versnippert.
De belangrijkste drager voor de openheid
van ons landschap, de akkerbouw, wor
stelt met hoge kosten en hevige concur
rentie in het buitenland. Het areaal land
bouwgrond neemt langzaam af. De
belangstellenden voor de vrijkomende
ruimte bonken al op de deur of zijn al
binnen: glastuinbouw, industrie, infra
structuur, verblijfsrecreatie Terwijl de
open ruimte steeds meer onder druk
staat, wordt het planningssysteem van toe
staan en verbieden (toelatingsplanologie)
verder losgelaten.
,4-
De markt krijgt het voor het zeggen
Marktpartijen
Ontwikkelingsplanologie biedt ook aan
trekkelijke perspectieven. Het voordeel is
dat de ruimtelijke ordening niet in het
keurslijf zit en ruimte ontstaat voor
gebiedsspecifieke oplossingen. Maar door
de tot nu toe gehanteerde toelatings
planologie los te laten, verzwakt een
essentieel onderdeel dat nu - samen met
de landbouw - zorgt voor de bescherming
van publieke waarden zoals rust en ruim
te. Als de Nota Ruimte de ontwikkelingen
inderdaad overlaat aan marktpartijen, leidt
dat tot meer villa's, meer wegen en meer
bedrijfsterrein en zelden of nooit tot een
nieuw Zwin of Zeepeduin. De ZMF is
daarom van mening dat ontwikkelings
planologie alleen werkt als een evenwich
tige ontwikkeling van zowel ecologie, eco
nomie als cultuur gegarandeerd wordt.
Daarvoor is een gezonde dosis toelatings
planologie nodig.
Voorwaarden
Ruimtelijke ontwikkeling moet gebonden
worden aan voorwaarden. Dat kan bij
voorbeeld met de volgende punten:
1. Ruimte moet een schaars aoed bliiven.
Doordat ruimte via beperkingen in het
ruimtelijke beleid schaars is, wordt het
zuinig gebruik ervan gestimuleerd. De
prijs die betaald moet worden om de
open ruimte te mogen gebruiken, te
mogen bebouwen, zal daardoor ook stij
gen. Met deze extra opbrengst kan de
ruimte duurzaam ontwikkeld worden.
2. De ordening moet uitgaan van de
laaenbenaderina.
De hoogteligging, het (grond)water, maar
ook de ontstaansgeschiedenis bepalen de
manier waarop de ruimte verder ontwik
keld wordt. Dus alleen intensieve land
bouw op plekken waar van nature vol
doende zoet water is en natuur op bij
voorbeeld het lage, brakke deel van
Schouwen.
3. Beschrijf de kernkwaliteiten.
Zeeland heeft een uniek en afwisselend
landschap, rijk aan cultuurhistorie. Het is
ons groene kapitaal. Deze landschaps
waarden dienen benoemd te worden om
ze te kunnen behoeden voor aftakeling.
Deze "kernkwaliteiten" kunnen vervolgens
gebiedsgericht uitgewerkt worden. De
"Nationale Landschappen" kunnen daar
voor een goed instrument worden, mits
de invulling niet te vrijblijvend is.
Om te voorkomen dat de vrije
ruimte in Zeeland stukje bij beet
je verdwijnt, moet de Nota
Ruimte niet alleen inzetten op
ontwikkelingsplanologie. Er moe
ten voorwaarden gesteld worden
die toetsbaar zijn. Zowel het rijk,
de provincie als de gemeenten
hebben hierin nadrukkelijk een
rol
*Alterra 2001, Natuur is gezond
Gijs van Zonneveld is hoofd Groene Ruimte bij de
Zeeuwse Milieufederatie.
telijke beleid. Op het moment van schrijven van dit stuk
6 WANTIJ april '04
