Hittegolven
zoals in 2003
zullen een
normaal
verschijnsel
worden
Ziektebe
strijding in
een perceel
tarwe.
In een war
mer klimaat
zullen naar
verwachting
nieuwe
ziektevewek-
kers zoals
schimmels en
schadelijke
insecten
opdoemen.
Foto: Lex
Kattenwinkel
j naar het noorden opschuiven. In zachte
winters vriezen kleigronden niet kapot tot
Êjen mooie kruimelstructuur. Hogere tem-
Heraturen en minder neerslag in de zomer
Hunnen vooral op zandgronden droogte-
H:hade veroorzaken. Landbouwer De
Hoeijer vertelt dat een droge zomer ook
^fcel gunstig kan zijn. "Ik ben nu een klei-
'i' fle 25 jaar boer. Van vroeger weet ik dat
I we het gedorste graan altijd moesten laten
iflrogen. De laatste jaren is dat nooit nodig
1 geweest. Dat spaart droogkosten."
P iar graden extra
j welke gevolgen de klimaatverandering
i lbor de landbouw heeft, hangt van veel
- metoren af, legt Jan Verhagen uit. "Het
®aakt veel uit waar je bent op deze
j gereld. Zit je ergens waar het al heel
warm is, dan is één graadje temperatuur
stijging al erg. In het gematigde
j Nederlandse klimaat kunnen we wel een
I paar graden extra hebben, maar het moet
geen vijf graden worden. En: stel dat de
opwarming in Nederland een probleem
geeft, dan weet je dat ze in Frankrijk een
enorm probleem hebben. Voor
Nederlandse boeren kan dat relatief gun
stig uitpakken. Alles hangt met elkaar
samen."
Methaan en lachgas
De landbouw ondervindt niet alleen de
gevolgen van klimaatverandering, maar is
ook mede oorzaak. Verhagen: "De twee
belangrijkste emissies van broeikasgassen
uit de landbouw zijn methaan en lachgas.
National Geographic
Sept 2004
Methaan is een product van het vee en
ontstaat ook uit mest. Lachgas, een stik
stofoxide, ontstaat bij de toediening van
kunstmest. Emissie van lachgas is door
slimme toediening voor een groot deel te
voorkomen. In de praktijk betekent dat
toediening onder vochtige omstandighe
den en het liefst direct bij de plant, zoals
bij precisielandbouw. De landbouw pro
duceert ook wat koolstofdioxide: bij
grondbewerking wordt zuurstof in de
grond gebracht, waardoor organische stof
afbreekt en koolzuur vrijkomt. De voor de
landbouw opgestelde Kyoto-doelstelling is
haalbaar. Als de landbouw goed zijn best
doet, is de sector dus eigenlijk bezig voor
Nederland geld te verdienen."
Popcornmaïs
In Zeeuws-Vlaanderen is enkele jaren gele
den voor het eerst popcornmaïs geteeld,
een gewas dat enkele decennia geleden
niet noordelijk van Parijs gedijde. De con
clusie dat dit te danken is aan het veran
derende klimaat is echter niet juist, ver
klaart Peter de Koeijer. "Het klimaat is
hierin misschien een factor, maar verede
ling levert een veel grotere bijdrage.
Veredelaars zijn continu bezig hun gewas
sen en rassen te verbeteren. In Amerika
hebben ze hard gewerkt aan seizoensver
lenging voor popcornmaïs. Dan konden
ze hun zaaizaad ook aan Canada verko
pen. Zonnebloemen is ook zo n warmte-
minnend gewas dat straks in Nederland
verschijnt. Dankzij de veredelaars."
De Koeijer is niet ongerust dat de
klimaatveranderingen de land
bouw voor onoverkomelijke pro
blemen zullen plaatsen. "Het
overkomt ons niet van de ene op
de andere dag. Wezenlijke veran
deringen vinden plaats over meer
dere generaties. Dan praat je over
tientallen jaren en in die tijd kun
nen wij ons aanpassen."
Verhagen benadrukt dat ook de
(landelijke en provinciale) over
heid een grote rol heeft bij het
vinden van oplossingen en het
opheffen van barrières voor inno
vaties. "Het is een gedeelde ver
antwoordelijkheid"
Lex Kattenwinkel is medewerker van de Wantijredactie.
11 WANTIJ April '05
