en tachtig was de velduil een veel geziene
gast in Zeeland. Voor elke twee kilometer
dijk was er wel een velduil. Deze vooral in
het noorden broedende vogel wordt nu
steeds zeldzamer. Hetzelfde geldt voor de
bonte kraai. Vroeger schuimde deze vogel
onze vloedlijn af. Tegenwoordig is ze ner
gens meer te zien. Naast de soorten die in
Zeeland verschijnen of verdwijnen, passen
anderen hun gedrag aan. Steeds meer
soorten overwinteren in Zeeland: de
kluut, de grote stern en de tjiftjaf. Eén
zwaluw maakt nog geen zomer, zeker niet
als ze hier blijven om te overwinteren. En
dat schijnt in Zeeuws-Vlaanderen al eens
gebeurd te zijn.
Ecologische infrastructuur
Het verspreidingsgebied van soorten volgt
het klimaat. Dat is niets nieuws, het is zo
oud als de natuur zelf. Maar als dat ver
plaatsten niet mogelijk is, hebben we een
probleem. Het opvallende van de hiervoor
genoemde soorten is dat ze zich allemaal
gemakkelijk - via de lucht - kunnen ver
plaatsen. Minder mobiele soorten hebben
het veel moeilijker. Zodra hun versprei
ding wordt belemmerd, bijvoorbeeld door
versnippering van de natuur of het com
pleet ontbreken van een geschikte bio
toop, kwijnen soorten weg. zonder 'aan
vulling' vanuit het zuiden. Om de kli
maatsverandering nog enigszins in goede
banen te leiden, is de ecologische infra
structuur cruciaal.
Alleen met een gezonde ruggengraat van
de natuur krijgen planten en dieren een
kans om zich te verplaatsen. Krijgen ze die
kans niet, dan leidt dat tot uitsterven van
de soort ter plekke.
Andere oorzaken
Misschien vraagt u zich af of die verande
ringen geen andere oorzaken kunnen
hebben, bijvoorbeeld de milieuvervuiling
of een ander beheer. De aantallen duinvi
ooltjes, die in de Zeeuwse duinen aan de
zuidgrens van hun verspreidingsgebied
zitten, lopen terug. Is de stijging van de
temperatuur de oorzaak of komt dat door
de verruiging van de duinen door de
meststoffen uit de lucht? En waar zijn de
kemphanen gebleven? Begin jaren tachtig
was dat nog een veel geziene vogel bij het
Grevelingen en Volkerak, maar anno 2005
zijn ze een stuk schaarser. De effecten van
de Deltawerken vallen hier mogelijk
samen met het veranderende klimaat. Het
is meer dan ooit belangrijk om de veran
deringen in de soortsamenstelling in
Zeeland goed op een rij te zetten. Alleen
zo kunnen we de effecten duidelijk maken
en kunnen er passende beheersmaatrege
len getroffen worden.
Het klimaat verandert: de ver
schuivingen in de verspreiding
van de tientallen soorten die in
Zeeland hun noord- of zuidgrens
bereiken, zijn een duidelijke aan
wijzing. Ze vormen tevens een
pleidooi om de veranderingen in
de planten en dieren die in
Zeeland voorkomen, nog beter op
een rij te zetten. Alleen zo kun
nen we ons goed voorbereiden op
de effecten van het veranderende
klimaat
Meer informatie over de klimaatverande
ring en de gevolgen voor de natuur in
Nederland staat in het boek DVD)
'Opgewarmd Nederland', ISBN 90-808158-
29.
De kleine zilverreiger is in Zeeland steeds vaker te zien. Foto: Jaap Wolterbeek.
6 WANTIJ April '05
Gijs van Zonneveld is hoofd groene ruimte bij de
Zeeuwse Milieufederatie.
