"Het eigene van de Zak moet sterker"
Gijs van Zonneveld (ZMF):
Willem de Weert
De Zak is door het kabinet aangewezen als Nationaal
Landschap. Dat klinkt mooi, maar houdt het ook wat in?
Wat is de visie van de Zeeuwse Milieufederatie op de Zak
als Nationaal Landschap? Gijs van Zonneveld, hoofd
Groene Ruimte bij de ZMF, beantwoordt de vragen.
Bestaat er een visie op het Nationaal
Landschap?
Gijs van Zonneveld: "Nee, de visie moet
nog ontwikkeld worden. De term
Nationaal Landschap is in de Nota
Ruimte (2004) naar voren gekomen. Die
Nota bevat de visie van het kabinet op de
ruimtelijke ontwikkeling van Nederland
tussen nu en 2020. In de nota worden de
hoofdlijnen van beleid aangegeven, waar
bij het kabinet kiest voor 'decentraal wat
kan, en centraal wat moet'. Daarom heb
ben de Provincies de regie over de uitwer
king gekregen. De Provincie moet overleg
gen met de gemeenten. Uiteindelijk komt
in het bestemmingsplan van de gemeen
ten te staan wat wel en wat niet mag.
Want het bestemmingsplan is juridisch
voor de burger bindend.
De Provincie Zeeland moet de exacte
begrenzing van de Zak als Nationaal
De uitbreiding van Heinkenszand past
niet in het karakter van de Zak als
Nationaal Landschap. Foto: Peter Maas.
Landschap vaststellen. Hoort Goes er bij
voorbeeld wel of niet? Verder moet de
Provincie invulling geven aan wat het
kabinet "een ontwikkelingsgerichte land
schapsstrategie" noemt. Kort gezegd
houdt dat in dat het Nationaal
Landschap niet op slot gaat. Het restric
tieve beleid van vroeger is verlaten. Het
beleid is nu om ontwikkelingen te verster
ken als ze de kwaliteit van het landschap
verbeteren. Dat biedt kansen, ook voor
natuur en landschap.
Welke kansen zie jij dan?
Gijs van Zonneveld: "Er is in de loop der
jaren door schaalvergroting veel verloren
gegaan. Het eigene van de Zak moet
terug. Voor elk Nationaal Landschap zijn
18 WANTIJ Juli'05
de kernkwaliteiten door het Rijk globaal
omschreven. Zo langzamerhand wordt
ook in onze regio begonnen met het
nadenken over die kernkwaliteiten. Wat
de Zak betreft zijn dat vooral de inpolde
ringgeschiedenis, dijken en beplantings
patronen. In feite zijn de kernkwaliteiten
gevormd door de - onbewuste - toepas
sing van de zogenaamde lagenbenade-
ring. Die houdt in dat de ondergrond van
het landschap in belangrijke mate stu
rend is voor de daarop liggende lagen
van bijvoorbeeld verkeer en bewoning.
Hoe groter de relatie tussen de lagen hoe
beter. Toepassing van de lagenbenadering
moet leiden tot samenhang in het land
schap. Het toerisme bijvoorbeeld kan
inspelen op de cultuurhistorie. Daar is de
wandelroute door de Zak, zoals in deze
Wantij beschreven, een goed voorbeeld
van. Maak dus meer mogelijkheden om
over boerenland te wandelen, stimuleer
overnachtingsmogelijkheden, zorg voor
minder last van het autoverkeer. Het
kleinschalige karakter van de Zak is bij
uitstek geschikt om te wandelen en te fiet
sen, maar dat komt niet uit de verf. De
roep om toegankelijkheid en afwisseling
in het landschap neemt toe. De huidige
landbouwpraktijk past niet bij de wensen
van de recreanten.
Welke bedreigingen zijn er?
Gijs van Zonneveld: "De verzwakking van
de landbouw is een bedreiging. Er duiken
steeds meer niet-agrarische activiteiten
op zoals maneges, stalling van caravans,
opslag en dergelijke. Ook de intensivering
van de landbouw is een gevaar voor het
landschap van de Zak. Regenkappen en
plastic tunnels kunnen storend zijn.
Daarover moet je goede afspraken
maken. Het beste is een ruimtelijk ont
werp voor de Zak met criteria om het
karakter te behouden en te versterken.
"Dat geldt ook voor de woning
bouw. Welke architectuur past wel
en niet in de Zak? Zijn er meer
huizen nodig? Waar moeten die
dan komen? En waar moet er dan
natuur komen om het evenwicht
te bewaren. Over al deze vragen
willen we als milieufederatie
graag met de betrokkenen over
leggen en afspraken maken."
Willem de Weert is eindredacteur van Wantij.
