De vormen van het landschap begrepen Sporen van het spoor (2): Langeweegje - Ovezande Anke van der Geest We volgen verder de sporen van het oude bietenspoor. Anke van der Geest fietste met Ad Beenhakker langs de voormalige Zwake over eeuwenoude dijken van Langeweegje naar Ovezande. Ze bekeken en bespraken onderweg de sporen van het verleden. hHet landschap in Zuid-Beveland is geworden tot wat het nu is door ingrepen van de mens rond en om het water. Dijken, hoog en laag, zijn nog de stille getuigen van deze activiteiten. Hun grillige vormen tonen de kracht van het zeewater. De namen die ze kregen, sluiten de geschiedenis in. Nu is de Zak een landschap voor de mens: akkers, weilanden, huizen en bomen. Ad Beenhakker is een kenner van de Zak van Zuid-Beveland en Zeeuwse landschap in het algemeen. Foto: Jaap Wolterbeek. het Verlies van karakter Ad Beenhakker is gepensioneerd civiel ingenieur. Hij stond aan de basis van de eerste natuurkarteringen in Zeeland. In de jaren '70 en '80 was hij werkzaam op het Bureau Natuur- en Landschap van de toenmalige Provinciale Planologische Dienst. Hij werkte aan het provinciaal beleid met betrekking tot natuur en land schap en aan het aankoopbeleid. Eind jaren '70 kwamen acties op gang om bij de uitvoering van de ruilverkaveling stuk ken van het heggenlandschap te behou den. Als gevolg hiervan konden de eerste beheersovereenkomsten met de boeren worden gesloten. De Heggenregeling voorkwam het vernietigen van deze mooie en ecologisch belangrijke veldgrenzen. Nu fietst hij graag door dit landschap en kent de geschiedenis ervan als zijn broekzak. Zwake Zuid-Beveland is opgebouwd uit voormali ge eilanden die de kerngebieden vormen en die aan elkaar "gesmeed" zijn door bedijkingen en landaanwinst (zie de kaart). De Zak van Zuid-Beveland bestaat uit de polders ten zuiden van de lijn 's- Heerenhoek- 's-Gravenpolder. De kern polders hier zijn Borsele, Ellewoutsdijk, Baarland en Hoedekenskerke. Zij zijn opgebouwd uit de voormalige eilanden West- en Oost-Borssele en Baarland. Door afdamming van tussengelegen geulen ont stond het eiland Borssele. Het was gescheiden van het noordelijker gelegen oude kerngebied, waar Goes op ligt, door de Zwake. De Zwake was een grote geul die tot 1445 als scheepvaartverbinding diende tussen Ooster- en Westerschelde. De geul slibde in de 15e eeuw steeds meer op, waardoor delen bedijkt konden worden. In 1445 was de eerste dam gelegd bij het dorp 's-Gravenpolder. De Zwake was daar toen op haar smalst 800 m). Door deze dam werd de opslib- bing versneld en de volgende dammen werden aangelegd in 1474, 1510 en in 1554. Door bedijking van opgeslibd land werd nieuw land verkregen. Welen en vingerlingen Aanvankelijk had de zee nog sterke invloed op de bedijkingen, getuige de res tanten van een aantal welen in het land schap (weel of wiel: diepe put ontstaan door het met forse snelheid binnenko mende water bij een dijkdoorbraak). Op de 1:50.000 kaart turend had ik al wat voorwerk gedaan en met Ad Beenhakker fietste ik langs diverse welen en oude dij ken, die eens een doorbraak hadden gekend en dit nu nog verraden door hun vreemde bochten. Zo is vlak bij de wan delroute langs de Zwaaksedijk een flauwe maar onmiskenbare welving op de akker te zien. Het is een "vingerling". Ad 6 WANTIJ Juli '05 Beenhakker: 'Een vingerling is een dijk aangelegd rond een weel. Normaal wordt die buitendijks aangelegd om geen ruimte te verliezen, maar hier heeft men duidelijk aan de binnenkant moeten werken." Het is een stille getuige van de kracht van het zeewater vanuit de vroegere Zwake. De huidige Zwaakse Weel is deels een restant van de oude geul (het oostelijke deel) met daarin een weel (westelijk deel). Vanaf de Watervlietse Weg heb je naar het noorden een blik op een mooie dijk met ook een ronding waar eens een weel was. E T d A d V z SI g d C V li tl SI V V De Zwaakse Weel is het restant van een grote gastei

Tijdschriftenbank Zeeland

Wantij | 2005 | | pagina 6