De toekomst van het landschap in de
Zeeuwse delta
Theoretische en experimentele verkenningen
Piet Goossen
Het landschap verandert voortdurend, ook in de Zeeuwse
delta. Die veranderingen worden veroorzaakt door aller
lei natuurlijke processen en door menselijk handelen. De
laatste eeuwen laat vooral het menselijk handelen veel
sporen na. De mens wil het landschap telkens weer opti
maliseren voor gebruik. Daardoor treden veranderingen
in het landschap steeds sneller op. Deze veranderingen
grijpen diep in en zetten de natuur onder druk.
dDat de afstemming tussen de
mens en de natuur niet altijd
vlekkeloos verloopt, blijkt wel uit
de ontwikkeling van het land
schap door de eeuwen heen. De mens
voert voortdurend een strijd tegen de
krachten van de natuur. Ook nu vragen
veranderingen in natuurlijke omstandig
heden, naast culturele, maatschappelijke
en sociaal-economische veranderingen,
om aanpassingen van het landschap. Dat
aanpassen van het landschap kan niet
zomaar, maar vraagt om een benadering
die de duurzaamheid en leefbaarheid van
onze leefomgeving respecteert en die een
verdere ontplooiing van de mens nog
lange tijd mogelijk maakt.
Uitwerking
Deze benadering komt neer op het ver
sterken van de samenhang tussen het
natuurlijke systeem en het menselijk han
delen. De uitwerking hierbij is:
1. Uitgaan van de natuurlijke ondergrond
als basis voor ontwikkelingen
2. Ruimte geven aan de natuur
3. Bundelen van occupatiepatroon1 en de
samenhangende verbindingen.
Voor het deltalandschap betekent dit bui
tendijks meer ruimte geven aan de delta
wateren en het robuuster maar tevens
flexibeler maken van de kustverdedigin
gen.
Binnendijks betekent dit het beter benut
ten van de draagkracht en diversiteit van
de uiteenlopende ondergronden, het
terugdringen van de bodemdaling en ver
sterken van onder- en bovengrondse zoet
watersystemen2.
De structuur van duinen, kreek- en zan-
druggen3, geulpolders'1, nieuwland-
polders5 en poelgronden6 wordt, net als
in het verleden, gebruikt om te sturen in
de ruimtelijke ontwikkelingsrichting van
steden, dorpen, infrastructuur en grond
gebruik.
Wateren weer verbinden
Het geven van meer ruimte aan de natuur
lijkheid van de deltawateren is gunstig
voor de ontwikkeling van de meergeulen-
systemen, intergetijdengebieden7 en
gebieden met ondiep water die verloren
gingen. Meer ruimte is ook gunstig voor
het opvangen van piekafvoeren van rivier
water. Die ruimte ontstaat door het terug
geven van land aan het water, ontpolde-
ren dus, en door het aanbrengen van
doorlaatmiddelen8 in de verschillende
keringen en dammen van de deltawerken.
De lintbebouwing van Aagtekerke Foto: Jaap Wolterbeek