Zeeuwse balans zoek
Meer respect voor historie en identiteit landschap nodig
Foto: Jaap Wolterbeek.
Willem de Weert
Zeeland is geen museum met 380.000 inwoners. Het is
een dynamische provincie waarin mensen willen wonen,
werken en leven. Daar hoort ruimte voor ontwikkeling en
vernieuwing bij. Maar altijd met respect voor historie en
identiteit.
d Daarover waren de bezoekers
van de thema-avond op 22 maart
j.l. in Middelburg het roerend
eens. De avond was georgani
seerd door Staatsbosbeheer, in samenwer
king met de Zeeuwse Milieufederatie, Het
Zeeuwse Landschap en
Natuurmonumenten. Het gehalte aan
NB' ers (natuurbeschermers) was hoog.
Maar ook de cultuurbeschermers lieten
zich horen.
Zeeuws erfgoed beschadigd
Aad de Klerk, historisch geograaf, sprak
over de verhouding tussen cultuurhistorie
en natuurbescherming. Hij noemde het
Zeeuwse landschap cultureel erfgoed dat
respect verdient. Hij haalde Koos van
Zomeren aan: "Geen landschap is heilig,
maar het is wel de bedoeling dat het lang
zamer verandert dan andere dingen."
Volgens De Klerk leeft cultuur niet alleen
van creativiteit, maar ook van continuïteit.
Hij vindt dat het huidige cultuurlandschap
onvoldoende beschermd is.
"Onwetendheid heeft het Zeeuwse land
schap als cultureel erfgoed beschadigd".
Hij riep de cultuurhistorici op uit hun stu
deerkamers te komen en meer contact te
leggen met de natuurbeschermers. "Die
zijn veel strijdbaarder. Maar ze vergeten
met hun plannen voor nieuwe natuur wel
eens dat het landschap een geschiedenis
heeft die zichtbaar moet blijven."
Omgevingsplan
Volgens De Klerk loopt de provincie
Zeeland voorop met natuurontwikkeling,
maar is het beleid wat betreft het cultuur
landschap onvoldoende in zicht. "In het
nieuwe Omgevingsplan wordt een cul
tuurhistorische hoofdstructuur genoemd.
Maar die gaat niet verder dan het verzame
len van gegevens.Hen grootse visie heb ik
niet ontdekt. Het is de hoogste tijd om de
hoogtepunten van het Zeeuwse cultuur
landschap op een provinciale monumen
tenlijst vast te leggen en te beschermen."
Als voorbeeld noemde hij de Oud-Noord-
Bevelandse Polder rond Colijnsplaat: "Vier
jaar ouder dan de Beemster die
Werelderfgoed is. Die polder moet dan
toch minstens Zeeuwse erfgoed zijn, even
als de oesterputten en laatste landarbei
derswoningen."
Op de schop
Herman Pleij, hoogleraar historische let
terkunde, voegde er in een humoristisch
betoog aan toe dat Nederlanders weinig
op hebben met hun geschiedenis. Laat
staan met de geschiedenis van hun land
schap. "In de ogen van de gemiddelde
Nederlander is het landschap, inclusief de
natuur, iets dat door mensenhand
gemaakt is en daarom naar believen weer
op de schop genomen kan worden."
Onvoldoende onderdeel
ZMF-directeur Tjeu van Mierlo poneerde
de stelling dat de landschappelijke kwali
teit van Zeeland onvoldoende onderdeel
uitmaakt van de planvorming. "Meestal
gaan ruimtelijke ontwikkelingen niet uit
van de kwaliteit van het Zeeuwse land
schap, maar zijn ze een initiatief van een
sector en dienen ze een speciale functie."
Als voorbeelden noemde hij de glastuin
bouw in de Bathpolder bij Rilland, de
nieuwbouwwijk de Mortiere in
Middelburg en het plan voor een vier-
baansweg door West Zeeuws-Vlaanderen.
"De ZMF heeft vanaf het begin tegen de
plannen voor glastuinbouw bij Rilland
bezwaar gemaakt. De plaats direct achter
de dijk van het Nationaal Park
Oosterschelde is totaal verkeerd en van
landschappelijke inpassing is geen sprake.
Omwonenden klagen inderdaad steen en
been over de licht- en lawaaioverlast. Nu
komt er misschien een magere groen
strook rond de kassen, maar de kassen
hadden daar nooit gebouwd mogen wor
den."
Ook bij de nieuwbouwwijk Mortiere is het
bestaande landschap geen uitgangspunt
geweest. "Er is alleen rekening gehouden
met het landschap door op de laagste plek
een zielig waterpartijtje aan te leggen",
aldus Van Mierlo. Ook over de plannen
voor de verbreding van de N6l is hij niet
te spreken. "Daar verstoort straks een vier-
baansweg het Nationale Landschap."
Een leefbaar evenwicht vraagt om
keuzes. Zeeland zet een stap met
het Provinciaal Omgevingsplan.
Maar de natuur- en cultuurbe
schermers waren het roerend
eens dat een integrale visie, die
het karaktervolle Zeeuws land
schap als uitgangspunt neemt,
hard nodig is
Willem de Weert is eindredacteur van Wantij.
3 WANTIJ April '06
