Tholen is land
veroveren
0
Anke van der Geest
Terwijl ik over westelijk Tholen fiets
valt me de wirwar van ongelijke vel
den op. Sommige zijn vlakandere
hebben golvingen, hogere delen, lage
re delen. Waarom verschilt de hoogte
van het oppervlak zo? Een duik in de
geschiedenis geeft een aardig beeld
van de strijd tegen het water
Oudland en middelland
Oudland en middelland zijn beken
de namen in Zeeland. Oudland is
de kern van waaruit land ingepolderd
werd. Oudland is op zich een relatief
begrip, omdat veel oudland opnieuw in
de golven is verdwenen. Het is een zich
herhalend gevecht met de zee geweest,
met winst en verlies. Een deel van het
oudland op Tholen ligt rond Sint
Maartensdijk.
Vanaf circa 1000 na Chr. is een aantal
stukken land bij de Oudelandpolder van
Sint Maartensdijk getrokken. Dit zijn de
middellandpolders. Ze zijn opgebouwd uit
op- en aanwassen. De opwassen zijn in
zee en brede kreken ontstaan. De aan
wassen groeiden tegen de dijken.
Inversielandschap
De op- en aanwassen werden meestal pas
ingedijkt als de kreken dichtgeslibd
waren.
Waar nog veen in de ondergrond aanwe
zig was, ontstond een flinke maaiveldver
laging door krimp, oxydatie en zetting na
de kunstmatige grondwaterverlaging door
de mens. De zandige kreekresten bleven
hoger in het landschap liggen. Dat heet
inversie. Een deel van de hoogteverschil
len is ontstaan door deze inversie. Soms
is ook veen weggehaald uit de onder
grond en is daarna het kleidek weer
teruggelegd. Dat geeft ook weer hobbelige
akkers en weilanden.
nieuwland
THÓLEN
I
I
k
middelland
t
I
I
I
s
S
Topoailfïsche ondergrond (c)
Topogafsche Dienst Kadaster
oudland
N
V J
N
V
Sint Maartensdijk
De beschreven
gebieden op Tholen
Topografische
Dienst Kadastei
Nieuwland.
De op- en aanwassen van na 1200 zijn
ontstaan in een waddenlandschap waar
voorheen oudland was. Geleidelijk ont
stonden hoge platen en schorren. Ze zijn
ingedijkt als nieuwland; een voorbeeld is
de Uiterst Nieuwlandpolder. Klink en
krimp speelden hier niet zo'n grote rol,
omdat het veen al verdwenen was of rela
tief diep ligt (onder de grondwaterspie
gel). Deze nieuwe polders in het noord
westen van Tholen liggen boven NAP en
zijn veel vlakker dan de oudere polders.
Ik probeer me zo'n Zeeuws wad
dengebied voor te stellen in deze
tijd. In de Oosterschelde liggen
zandplaten die bij eb droog val
len. Een nieuwe kans op land ver
overen?
Anke van der Geest is lid van de Wantijredactie.
14 WANTIJ December '07
