Doe-het-zelf paradijs
in Stavenisse
Jan Moekotte
De weg naar Stavenisse is, net als die naar het paradijs, smal en boch
tig. Als Annemieke Bakx en Ton Buijs je onthalen en je over hun erf
rondleiden, ervaar je hoe ze met passie en precisie aan een aards lust
hof sleutelen.
De Adam en Eva in dit sprook-
je zijn op zoek naar een woon-
M boerderij, eigenlijk in Brabant.
wrwr In 2003 vallen ze van de ene op
de andere dag voor een boerenbedoening
aan de rand van Stavenisse. Het lijkt het
einde van de wereld, maar is het begin
van Nationaal Park Oosterschelde. Ze ver
ruilen Brabants zand voor Zeeuwse klei.
Terug in de tijd
Een gevelsteen vermeldt dat de eerste
steen van hun huis werd gelegd in 1853.
Als Annemieke en Ton zich in de geschie
denis van hun huis verdiepen, stuiten ze
al snel op aanwijzingen dat hun boerderij
veel ouder moet zijn. Het pluiswerk van
een voormalig gemeentearchivaris levert
op dat het om een 17de eeuwse hofstede
gaat die al voorkomt op een kaart uit
1655. De oorspronkelijke naam is nog niet
boven water. Daarom kiezen Annemiek
en Ton, geïnspireerd door de naam van de
eerste eigenaar Jonkheer van Tuyll van
Serooskerken (ambachtsheer van
Stavenisse) voor "Den Roosentuyl".
Woonhuis en schuur zijn opgetrokken uit
kleine gele ijsselsteentjes, een duur
bouwmateriaal, zeker voor een schuur.
Restauratie
Geld voor een grondige restauratie is
(nog) niet voor handen. Bovendien weten
ze nog niet hoever en hoe consequent ze
bij het restaureren terug in de tijd kun
nen en willen gaan en of ze daarbij een
status als monument zullen aanvragen.
En dan is er nog dit dilemma. Moet je
proberen met horeca-achtige activiteiten
en/of minicamping geld binnen te halen
voor de restauratie? Wil je munt slaan uit
de ligging, aan de rand van Nationaal
Park Oosterschelde, met zo ongeveer een
verdronken dorp in de achtertuin? Wil je
daarmee een deel van de rust opgeven?
Of blijf je lekker genieten van de rust, die
er nu heerst? De bewoners zijn er nog
niet uit. Voorlopig pakken ze eerst het erf
aan. Daarbij speelt de vraag, bij de keuze
van fruitrassen bijvoorbeeld, of ze zich
zullen laten leiden door heemkundige
waarden of door natuurwaarden.
Heringericht erf
Op oude foto's ontdekken ze dat voor het
huis een veedrinkput gelegen heeft. Die is
opnieuw uitgegraven, met adviezen van
de Stichting Landschapsbeheer Zeeland.
Ze zijn vol lof over die club. Hun erf is
heringericht naar Zeeuwse tradities. Er
zijn hagen met meidoorn en hondroos
aangeplant, de boomgaard is omzoomd
door knotelzen en in de windsingel staan
o.a. grauwe abelen. Dood hout wordt niet
afgevoerd, maar op rillen gelegd. In de
rijk gevarieerde boomgaard staan naast
mispel, kweepeer en moerbij ook weer
hoogstam fruitbomen.
Temidden van het omringende polderland
met monoculturen, is dit erf een oase met
een grote verscheidenheid aan planten en
dieren. In de schuur zit een kerkuil, er
scharrelt een egel rond en de diverse
mossoorten op de bomen in de boom
gaard bewijzen, volgens Annemiek en
Ton, dat hier op een paar honderd meter
van de Oosterschelde, sprake is van bij
zonder schone lucht.
Erf trofee
Hun inspanningen zijn niet onopgemerkt
gebleven. In 2006 wordt Den Roosentuyll
genomineerd voor de "Erftrofee". Een
citaat uit dat juryrapport:
"Den Roosentuyll' is een voorbeeld van
een volstrekt authentiek geheel waar de
huidige bewoners met onvoorstelbaar veel
inzet en enthousiasme dit karakter
koesteren en herstellen. Een opgave die
echter nog lang niet voltooid is...
Met inachtneming van het cultuurhistori
sche verleden is een voormalige Zeeuwse
boerderij ingericht als woonboerderij.
Essentiële elementen aan de gebouwen
zijn, of worden gehandhaafd of hersteld.
De totale inrichting van het erf is vol
strekt authentiek."
Milieuvriendelijk
Hun eeuwenoude huis is in een aantal
opzichten verrassend milieuvriendelijk en
daardoor weer modern. Het woonhuis
heeft een grote gewelfde kelder (de koel
kast) met een grappig halfrond raampje
dat op het erf uitkijkt. Het hemelwater
wordt in twee ondergrondse bassins
opgeslagen en kan bij hergebruik de
waterrekening fors omlaag brengen.
Ton en Annemiek zijn ook milieuvriende
lijk in een sociologische betekenis van het
12 WANTIJ Juli'08