Zandplaten komen,
zandplaten gaan
Anke van der Geest
Aardkundige waarden zijn
objecten in of delen van het
landschap, maar bepaalde pro
cessen kunnen ook aardkundig
waardevol zijn. Het ontstaan
van op- en aanwassen kan ook
tot de aardkundige waarden
gerekend worden. Daarmee
kun je in Zeeland een breed
scala aan zandplaten, slikken
en schorren met de aardkundi
ge bril bekijken.
Het grootste deel van het vaste
•J: land van Zeeland is voormalig
plaat, slik of schor. Dit artikel gaat
over de dynamiek van zandplaten. Op
sommige plekken in Zeeland dreigen
zandplaten te verdwijnen, op andere wor
den ze juist nieuw gevormd.
Verdwijnen
De Oosterschelde komt tegenwoordig
regelmatig in het nieuws vanwege het
begrip zandhonger. Door de aanleg van de
Oosterscheldekering is er veel veranderd
in de dynamiek van de Oosterschelde.
Door de kleinere hoeveelheid water die
in- en uitstroomt met de getijden komt er
minder zand de Oosterschelde in. De geu
len zijn nu te diep voor deze hoeveelheid
water en worden geleidelijk opgevuld met
zand dat van de platen waait. Er komt in
dit proces geen nieuw zand meer op de
plaat. Men is niet blij met dit nieuwe
evenwicht en gaat ingrijpen. Zandplaten
zijn wezenlijk voor de natuur in het
Nationaal Park Oosterschelde.
Rijkswaterstaat is in augustus begonnen
met het opspuiten van de Galgeplaat in
een poging om de zandhonger te beïn
vloeden. De zandhonger is zo groot dat
halverwege deze eeuw de Oosterschelde
geen platen meer zal hebben als het pro-
Zonder ingrijpen van
de mens verdwijnen de
zandplaten in
de Oosterschelde.
Foto: Jaap Wolterbeek.
Voor de kust van Walcheren
ontstaan nieuwe zandplaten.
Foto: Anke van der Geest.
ces zo doorgaat. De Tweede Deltacom
missie heeft daarom geadviseerd om op
termijn de Oosterschelde weer volledig
open te maken.
Nieuwe platen
Er ontstaan ook nieuwe zandplaten. In de
zee aan de zuidwestkant van Walcheren
zijn een paar diepe geulen die gretig
gebruikt worden door de scheepvaart. Het
zijn van west naar oost: Oostgat,
Galgeput, Sardijngeul. De laatste twee
zijn vijftien tot twintig meter diep, het
Oostgat is meer dan 35 meter diep. Deze
geul wil hier eigenlijk verder naar het
land verschuiven, maar dat wordt door de
kustverdediging tegengehouden. De ener
gie die niet landwaarts kan, gaat de diep
te in.
Aan de westkant van de geul ont
staat juist een plaat (opwas): bij
laag water is duidelijk al een
branding te zien en ook bij flinke
storm en hogere waterstanden is
de branding zichtbaar. Hier is een
zandplaat in de maak
Anke van der Geest is lid van de Wantijredactie.
16 WANTIJ Oktober '08
