Verzouten Volkerak-Zoommeer
enige goede oplossing
- «5 ^2?
v r v vxx/-v
Grootste zorgenkind van de Delta
mill 'ii'I'll if
v
,K
Stinkend water, dode vissen en zwemverboden. Onze beroemde
watergeschiedenis ten spijt slaagt Nederland er niet in het
Volkerak-Zoommeer op orde te krijgen. Het watersysteem is door
de Deltawerken zo sterk uit balans geraakt dat lapwerk niet
helpt. Er is maar één echte remedie: het meer (weer) zout maken.
Waar nu het Volkerak-
Zoommeer ligt, lag voorheen
m JÊ 1 een getijdengebied met brak
MrMZ water. Hier mengde het zoete
rivierwater van de Rijn en Maas zich met
het zoute zeewater. Het voedselrijke
rivierwater verspreidde zich in verdunde
vorm over de woelige Deltawateren. Die
kregen zo voldoende, maar niet te veel
voedingsstoffen.
Met dammen, dijken en sluizen zijn
Volkerak, Krammer en Eendracht veran
derd in een zoet meer: het Volkerak-
Zoommeer. Zoet-zoutscheidingen houden
het zoute water sindsdien buiten de deur.
Het rivierwater blijft komen, maar bevat
tegenwoordig te veel voedingsstoffen en
stroomt nauwelijks door. Deze onnatuur
lijke situatie blijkt optimale omstandighe
den voor de giftige blauwalg op te leve
ren. Deze zoetwateralg bloeit op bij grote
hoeveelheden fosfaat in vrijwel stilstaand
water. Een deel van het fosfaat komt via
het rivierwater in het meer. Een ander
deel zit opgeslagen in de zoute bodem en
komt vrij als gevolg van de zoete omstan
digheden. Zelfs als de kwaliteit van het
rivierwater fors verbetert, leidt de fosfaat-
rijke bodem nog tientallen jaren tot hoge
fosfaatgehalten. De huidige praktijk is
dat het water 0,11 mg fosfaat per liter
bevat, terwijl de richtlijn 0,07 mg/1 voor
schrijft.
Ook aan de andere zijde van de dammen
is het systeem uit balans. Zo heeft de
Oosterschelde, die juist geheel is afgesne
den van rivierinvloed, te weinig voedings
stoffen voor een rijk waterleven.
- -v
wife i
Onvoorziene effecten
Het Volkerak-Zoommeer heeft alle poten
ties om een prachtig water te zijn waar
mens, milieu en economie van kunnen
profiteren. Maar de blauwalgen gooien
roet in het eten.
Neem de landbouw: boeren rond het
meer gebruiken het zoete water voor irri
gatie en doorspoeling. Maar deze zoetwa
tervoorziening is verre van optimaal: juist
in warme, droge perioden maken giftige
blauwalgen de inlaat van water onmoge
lijk.
Dan de recreatie: het meer is aantrekke
lijk voor watersport en wandelingen langs
natuurlijke oevers. Maar juist in het
zomerse hoogseizoen geven de slijmerige
algen een onaantrekkelijk beeld, is zwem
men gevaarlijk en de stank ondraaglijk.
Ook de woningbouw ondervindt hinder
van de slechte waterkwaliteit. De
gemeente Bergen op Zoom bijvoorbeeld
wil woningen aan het water bouwen,
maar de huidige waterkwaliteit is geen
reclame voor de verkoop.
De scheepvaart heeft over het meer een
mooie route, maar de wachttijden bij de
sluizen zijn lang, onder meer omdat de
zoet-zoutscheiding tijd kost.
Ten slotte de natuur: sinds de afsluiting
zijn kosten noch moeite gespaard om een
gezond zoet ecosysteem te laten ontstaan.
Het is echter niet gelukt dit beschermde
natuurgebied in balans te krijgen.
Kortom een lange rij onvoorziene effec
ten.
Verder gaan op dezelfde weg is dan ook
Elke zomer teistert een algenplaag het
Volkerak-Zoommeer. Foto: Willem de Weert
geen optie. Het waterbeheer staat voor
een keuze: zoet maar dan écht goed, of
zout met andere mogelijkheden. Beide
opties zijn in de afgelopen jaren uitvoerig
onderzocht.
Zoet: geen winnaars
Zoet water zonder blauwalgen is een uto
pie, in ieder geval in de komende tiental
len jaren. De blauwalgen zijn in een zoete
variant alleen te bestrijden onder twee
voorwaarden: het rivierwater moet aan
zienlijk minder meststoffen bevatten en
het meer moet sneller doorgespoeld wor
den.
Minder meststoffen is om meer redenen
van het grootste belang. Maar de realiteit
is dat de hoeveelheid meststoffen in de
komende tientallen jaren te groot zal blij
ven.
Ook sneller doorspoelen biedt geen per
spectief. In de eerste plaats is het fosfaat
gehalte hiermee niet effectief te vermin
deren. Daarnaast is er in droge jaren
onvoldoende water om door te spoelen en
dat zal door klimaatverandering vaker
voorkomen. Het meer vaker doorspoelen
is niet duurzaam, maar een verspilling
van zoet water. Een grotere doorvoer van
zoet water tast bovendien de brakke flora
en fauna op de schorren in de
Westerschelde aan.
7 WANTIJ April '09