-let ambacht van ganzenflappen
sterft uit
Kees Polderdijk
Ganzenflappen is een typisch Nederlandse
vangmethode waarbij wilde ganzen wor
den gevangen met behidp van slagnetten en
handtamme lokganzen. De vangtechniek is
in de middeleeuwen ontwikkeld toen de
ganzen waren bestemd voor consumptie.
Tegenwoordig wordt de oude vangtechniek
ingezet voor natuurwetenschappelijk on
derzoek.
--.■i
De gevangen ganzen worden
geringd met een pootring van
het Vogeltrekstation en soms
ook met een afleesbare hals-
d. Aan iedere gans wordt biometrisch
Iderzoek verricht naar maten en
/vichten. Tevens worden swaps (uit-
jijkjes) verzameld voor virologisch
jderzoek. Afhankelijk van het land
arin het onderzoek plaatsvindt, wordt
een kleine hoeveelheid bloed afgeno-
n: voor DNA en voor het vaststellen
r bepaalde toxische stoffen in het
ed zoals zware metalen. Soms worden
c röntgenopnames van de ganzen
maakt om vast te stellen of ze ooit aan
geschoten zijn. Eventueel aanwezige
gelkorrels in het lichaam zijn zichtbaar
de foto's. Op deze manier kun je iets
?gen over de jachtdruk van een bepaal-
soort.
ekroutes
i het verrichten van onderzoek kunnen
gevangen ganzen worden losgelaten,
bestaat een indrukwekkend netwerk
v n vrijwillige waarnemers (vogelaars)
d - met behulp van hun telescoopkijkers
individuele codes van gemerkte gan-
z a aflezen. Ze voeren de locatie waar de
Kees Polderdijk met zijn lokganzen op de Pools-Duitse grens aan de Oder.
Foto: Norbert Kentner
gans zich bevond, in op de website
www.geese.org. De vogelaars kunnen dan
zien waar deze vogel geringd is en waar
deze vogel eerder waargenomen is. Op
deze wijze wordt veel kennis vergaard
over de trekroutes die deze vogels afleg
gen tussen de broed- en de overwinte-
ringgebieden. Verder oostwaarts in
Europa en in de broedgebieden worden
nauwelijks zichtwaarnemingen van
gemerkte ganzen geregistreerd. Daar vor
men geschoten ganzen met merktekens,
die worden teruggemeld aan het
Vogeltrekstation, nog steeds de grootste
bron van informatie. De Nederlandse
Vereniging van Ganzenvangers telt nog
10 vanginstallaties. Dat worden er steeds
minder. Over 25 jaar zou het eeuwenoude
ambacht wel eens uitgestorven kunnen
zijn. Om de lokganzen in de zomerperio
de te laten grazen en broeden, kost veel
en is veel ruimte nodig. Het is bijna
ondoenlijk om dit oude ambacht voort te
laten bestaan, laat staan over te dragen
aan opvolgers. De Nederlandse Vereniging
van Ganzenvangers werkt nauw samen
met het Wageningse instituut Alterra.
Vak
Ongeveer 15 jaar geleden kwam ik in
contact met één van de laatste ganzen-
flappers die Nederland nog telt, langs de
rivier de Maas in Noord-Brabant. De man
was 80 jaar en wilde het ganzenflappen
vanwege zijn hoge leeftijd beëindigen.
Van hem kon ik de vanginstallatie, de
schuilhut en de handtamme lokganzen
overnemen. Ganzenflappen is echter een
vak dat je niet zomaar even leert. Vroeger
werd de vakkennis generaties lang van
vader op zoon overgedragen. Vooral het
werken met de handtamme lokganzen
vereist veel geduld en is een ingewikkeld
samenspel tussen de ganzenvanger en
zijn ganzen.
Schuilhut
Tijdens de vangst wordt er gebruik
gemaakt van het familieverband van de
handtamme lokganzen. Drie tot vier
mannetjes (genten) worden bij de slag
netten geplaatst. De vrouwtjes en de
jonge ganzen zitten bij de ganzenvanger
in de schuilhut. Deze schuilhut wordt aan
het begin van het seizoen meestal in
7 WANTIJ Juli '09
