'Het einde van de
representatieve
democratie is nabij'
Roel in 't Veld: "De milieubeweging heeft bestaansrecht.
Volgens Roel in 't Veld kraakt de parlementaire democratie in haar voegen. "Het
einde van de representatieve democratie komt in zicht/' zegt de bestuurskundige.
Hij ziet een nieuwe vorm van democratie: de participatie. "Mensen geven zelf de
samenleving mede vorm. Daar ligt ook een rol voor de natuur- en milieubeweging."
Internet
Middenveld
Willem de Weert
Roel in 't Veld (1942) is bestuurskundige en
ruim veertig jaar actief in het openbaar be
stuur en de wetenschap. Hij is hoogleraar
en heeft veel gepubliceerd over manage
ment en bestuur. Hij zegt: "De algehele
representatie zoals we die nu kennen (de
kiezer geeft voor vier jaar een mandaat om
hem of haar op allerlei terreinen te verte
genwoordigen op het besluitvormend ni
veau) werkt niet meer. Het huidige politieke
systeem stamt uit de tijd van de verzuiling.
Je wist, afhankelijk van je zuil, precies wat
je moest denken en doen. Toen voldeed het
systeem. Door de ontzuiling en individuali
sering is er fragmentatie ontstaan. De groep
zwevende kiezers wordt steeds groter. In 't
Veld merkt het ook op bij zichzelf. "Ik dacht
en handelde op mijn 25ste grotendeels in
de lijn van de Derde Internationale. Ik was
overtuigd lid van de PvdA (In 't Veld was kort
staatssecretaris van Onderwijs en Weten
schappen). Nu aarzel ik ook in het stemhok
je. Kiezers richten zich steeds meer op één
onderwerp, bijvoorbeeld de rechten van
het dier of afkeer van de islam, of zijn ge
charmeerd van een bepaalde persoon, met
name hoe die zich presenteert in de media.
Vier jaar later staan andere onderwerpen
en andere personen in de belangstelling en
kiest men net zo gemakkelijk voor een an
dere partij of persoon."
In 't Veld vindt dat meerdere vormen van di
recte democratie beter bij deze tijd passen.
Hij denkt niet zozeer aan referenda, omdat
die vaak een simplistische vraagstelling in
houden. Hij ziet meer in het gebruik maken
van het internet en het organiseren van
bijeenkomsten met burgers met het oog
op het ontwikkelen van goede voorstellen
voor beleid. "Dat kan technisch en is relatief
goedkoop. Nederland loopt echt achterop
in deze ontwikkeling, in het buitenland is
men verder." Als voorbeeld stelt hij Brazilië
waar sommige steden hun begroting maken
met behulp van grote groepen burgers in
de rol van meebeslissers. "Ik zie in ons land
de tegenovergestelde tendens: de politiek
keert zich af van de burger. Die wordt maar
lastig gevonden. Inspraak is vaak pro forma
en een wassen neus. Politiek houdt niet van
burgers, maar van kiezers. Het marketing
denken staat voorop. Zoals het bedrijfsleven
ook niet van burgers houdt, maar van klan
ten. Dat is wat de burger stoort: hij is kiezer
of klant, maar heeft zelf niets in te brengen."
"Het opleidingsniveau van de mensen is
enorm verbeterd, maar de burger is pas
siever geworden. Dat is gek, want mijn
ervaring is dat mensen juist wel geïnteres
seerd zijn in het mede vormgeven van de
samenleving. Hoe kan dat? Omdat burgers
vinden dat de politiek niet naar hen luistert.
Dat verklaart ook de opkomst van het po
pulisme." Omdat de representatieve demo
cratie haar beste tijd gehad heeft, ziet In 't
6 J wantij november 2010
