Kom uit het defensief,
straal weer bevlogenheid uit
Opinie
De natuur- en milieubeweging in Nederland is in de verdediging gedrongen. In Zeeland,
met acties als De Groene Leugen, nog een tikje meer dan elders. Bij veel burgers
maakte een positieve opstelling plaats voor ongenoegen. De natuur- en milieubeweging
onderkende dit niet tijdig. Het ging en gaat fout met de communicatie, ook al is het aantal
voorlichters, belangenbehartigers en ambassadeurs inmiddels groter dan de populatie
witsnuitlibellen. Grote vraag: hoe nu?
Waardering
Voorrang
Betrokkenheid
Boodschap
Je doet je stinkende best, bent razend ac
tief, komt met creatieve ideeën, dient prima
voorstellen in, houdt een kritische vinger
aan de pols, zet je voluit in voor een betere
samenleving. Toch heeft die samenleving
steeds minder met je op. Tijdens de jongste
Kamerverkiezingen overkwam het Groen-
Links, eerder is de natuur- en milieubewe
ging ermee geconfronteerd. Een raakvlak
dat niet toevallig is.
De golf van groenblauw sentiment waarin
de natuur- en milieubeweging zich afgelo
pen jaren kon koesteren, lijkt in het niets
te zijn opgelost. Het is te simpel om dat
louter toe te schrijven aan de economi
sche en financiële crisis. De neergang zette
daarvoor al in. Opmerkelijk is dat de aversie
niet zozeer de zaak zelf treft. Burgers geven
natuur en landschap nog altijd een hoge
waardering en vinden een gezond milieu
erg belangrijk. De omslag keert zich vooral
tegen de mensen die zich vrijwillig of be
roepshalve inzetten voor natuur en milieu.
Zij worden geconfronteerd met wantrou
wen en scepsis. En in het verlengde ervan
worden ook de doelen die zij nastreven in
een kwaad daglicht geplaatst. Het draag
vlak brokkelt zodoende meer en meer af. Zo
konden in Zeeland anti-ontpolderaars vrij
gemakkelijk de noodzaak van natuurherstel
onderuit halen. De natuur- en milieubewe
ging stond erbij en keek ernaar.
Toen in de Middelburgse Abdij is vastgesteld
dat in het vervolg economie altijd voorrang
krijgt (rendement boven rentmeester
schap), leidde dat hooguit tot enkele ge
fronste wenkbrauwen. Ander voorbeeld:
de omvangrijke bezuinigingen op natuur
en landschap. De inmiddels afgeserveerde
staatssecretaris Bleker kon, zonder gevaar
voor woedende menigten op het Binnenhof,
de botte bijl hanteren. Ongeloof en ontzet
ting bij de natuur- en milieubeweging maak
ten geen indruk.
Het is duidelijk dat de natuurbeschermers
er niet in zijn geslaagd de betrokkenheid van
de burger vast te houden. De pleitbezorgers
van groen en blauw worden niet meer ge
zien als idealisten die alle steun verdienen,
maar als in zichzelf gekeerde, verambtelijke
procedure-tijgers. Op het moment dat de
zeggekorfslak ging regeren, haakten velen
af. In de 'Natuurverkenning 2010-2040' van
het Planbureau voor de Leefomgeving staat
het helder. 'Aandacht voor de achteruitgang
van vooral kwetsbare plant- en diersoorten
heeft een sterk procedureel en juridisch
karakter gekregen. De aandacht voor de
beleving en benutting van natuur is op de
achtergrond geraakt.'
Dat is des poedels kern. De boodschap van
de natuur- en milieubeweging is ergens on
derweg blijven hangen. In de communicatie
met de burger zijn verkeerde toetsen in
gedrukt. Met de doelstellingen van Natura
2000 - hoe nodig en nuttig ze ook zijn - ver
koop je geen natuur, landschap en milieu.
Voor de meesten is dat allemaal te abstract.
De gewone mens wil geen ingewikkelde
toestanden, maar dichtbij huis mooie land
schappelijke natuur, gemakkelijk toeganke
lijk. Die slag is gemist en tegenstanders van
natuur en milieu hebben alle ruimte gekre
gen. Het terugwinnen van de mensen is
een uiterst moeilijke opgave. Verloren ver
trouwen herstelt zich langzaam. Ook al zal
het menige natuurbeschermer een gruwel
zijn: de boodschap moet eenvoudiger en
persoonlijker worden verkondigd. In sound
bites als het ware. Minder redeneren van
uit het algemeen belang, dat in de huidige
samenleving immers minder wordt gevoeld.
Meer richten op het wekken van betrok
kenheid bij de burger voor zijn natuurlijke,
naaste omgeving. Stel hele en halve leugens
scherp aan de kaak, kruip niet weg. Sociale
media kunnen daarbij een goede en snelle
rol vervullen.
Er is sowieso nieuw elan nodig, met inbe
grip van scherper communiceren. Het be
tekent onder meer ook gebruik maken van
nieuwe sociale media, waarmee mensen
persoonlijker benaderd kunnen worden.
Dat kan heel goed naast de gebaande pa
den van tijdschrift, persbericht, (actieve)
website en wat dies meer zij. Allereerst
geldt echter: kom uit het defensief, toon
zelfvertrouwen, reageer actief en straal
weer bevlogenheid uit.
Rinus Antonisse is journalist en lid
van de Wantijredactie.
6 j wantij november 2012
