Koolzaad, raapzaad
en herik: een energierijk
landschap
antaardig
Afgelopen voorjaar zijn we op vakantie geweest op Rugen, het toeristische centrum van
de Oostzeekust. De trektijd van de kraanvogels liep ten einde, maar we zagen iedere dag
nog groepen richting Zweden vliegen. Wat ons ook opviel in het grootschalig verkavelde
landschap van Noord-Duitsland was de enorme hoeveelheid koolzaad die verbouwd werd:
een modern energielandschap voor de bijstook in benzine. Daarnaast zagen we ook veel
windturbines, velden met zonnepanelen en biogasinstallaties.
Onderzoek
Verschil kool- en raapzaad
Gen-modificatie
Meten is weten.
Koolzaad, mosterd, herik
en raapzaad zijn moeilijk te
onderscheiden gele planten.
Justus van den Berg
De enige echte koolzaad-
plant op een traject van
tien kilometer.
In Duitsland wordt gemodificeerd koolzaad
uit Amerika gebruikt. In Nederland is dat
niet toegestaan en mag er alleen maar niet-
gemodificeerd koolzaad op het veld staan.
Wel vindt er transport per schip plaats
van de gemanipuleerde zaden richting
Duitsland. Het zal duidelijk zijn dat de
gemodificeerde zaden een hogere productie
hebben en minder bestrijdingsmiddelen
vergen. Er zijn echter ook risico's: er is een
kans dat genetisch gemodificeerd koolzaad
zich vestigt in de natuur en vervolgens kruist
met niet-genetisch gemodificeerd koolzaad
of met raapzaad.
In Nederland is, in het kader van het moge
lijk toelaten van gemodificeerd koolzaad,
onderzoek gedaan naar de kans op het ont
snappen van transgenen vanuit de akker
naar de in ons land in het wild voorkomend
koolzaad en aanverwante soorten. De plan-
tenwerkgroep van de KNVV heeft enkele
jaren geleden meegedaan aan de inventa
risatie van koolzaad en raapzaad buiten de
landbouwpercelen. Daarbij werd een vooraf
bepaalde route met een lengte van circa
tien kilometer geïnventariseerd.
In dat onderzoek kwamen we geen kool
zaadvelden tegen op ons traject. Koolzaad
zie je de laatste jaren ook niet veel in Zee
land, mogelijk is ons landschap toch te klein
schalig voor deze teelt. In het veld blijkt het
lastig te zijn om de verschillen tussen kool
zaad, raapzaad en herik goed vast te stellen:
alle drie zijn geel. We hadden dan ook een
overzicht bij ons van de verschillen tussen
deze soorten. Maar zoals altijd is er sprake
van geleidelijke overgangen en mogelijk van
kruisingen. Er was dus volop discussie in het
veld. Op ons traject vonden we maar op één
locatie koolzaad. Raapzaad vonden we he
lemaal niet; herik zagen we veelvuldig. Een
beetje teleurgesteld waren we wel.
Uit het landelijk onderzoek wordt afgeleid
dat koolzaad zich slecht buiten de akkers in
de Nederlandse natuur en wegbermen kan
vestigen. Op een aantal plaatsen in Neder
land is de kruising tussen kool- en raapzaad
aangetroffen. In het vervolgproject wordt
onderzocht of de hybriden terugkruisen
met raapzaad en of hybriden zich kunnen
vestigen in de Nederlandse natuur. De mens
en natuur maken het allemaal zo ingewik
keld, dat je niet meer voldoende hebt aan
een degelijke Flora om de soorten goed op
naam te kunnen brengen. Je hebt al een
genenscan nodig om de ware Jacob te her
kennen. Dat is nog eens feest.
O Justus van den Berg is FLORON-
coördinator Zeeland en coördinator
van de plantenwerkgroep KNNV
Bevelanden.
16J wantij november 2013
