'Mt
Pessimisten en optimisten
Postzegeltuin
Toen ik iets ouder werd,
was ik ook vaak te vinden
in de moestuin van mijn
oma, die een paar straten
verderop woonde.'
aan het eind van de dag weer terug over
dezelfde snelweg, om de avond al surfend
over het internet door te brengen. Zo kun
nen er zomaar dagen en weken voorbij
gaan zonder dat de moderne stadsmens
contact heeft met de natuur.
Hoe erg is het als een samenleving steeds
meer vervreemd raakt van de natuur? Dat
is de kernvraag van deze lezing. Eigenlijk
heeft mijn eigen vakgebied, de omge
vingspsychologie, geen antwoord op
deze vraag. Ons onderzoek laat zien dat
kortdurend contact met natuur mensen
goed doet. Maar het is niet bekend wat
een gebrek aan natuur op de langere
termijn met mensen doet. Zoals met
alle grote levensvragen, is deze vraag
ook lastig empirisch te onderzoeken.
Totale vervreemding van natuur bestaat
immers - gelukkig - nog niet. Het is ook
niet ethisch verantwoord om deze situ
atie doelbewust te creëren omwille van
het onderzoek, bijvoorbeeld door een
willekeurige groep mensen vanaf hun
geboorte in volstrekte afzondering van
natuur te laten opgroeien. Op dit moment
kunnen we dus alleen via logisch redene
ren proberen om een antwoord te krijgen
op de vraag wat er gebeurt als een samen
leving vervreemd raakt van natuur. En dan
blijkt dat je hele verschillende kanten op
kunt redeneren. Er kunnen grofweg twee
standpunten worden onderscheiden, een
pessimistische en een optimistische. De
pessimisten, die ruim in de meerderheid
logeren bij mijn oom en tante, die aan
een zandpad aan de rand van een dorp
woonden. Samen met mijn neefjes ging ik
op avontuur in de maïsvelden en zwierf ik
urenlang vrij en zorgeloos door de bossen
en over de hei.
Het is nog maar zo kort geleden, maar wat
is er een groot verschil tussen de wereld
van mijn jeugd en die waarin de huidige
generatie Nederlandse kinderen opgroeit.
Er is in de tussentijd enorm veel gebouwd,
vooral op de open plekken in steden en
dorpen, waardoor trapveldjes en andere
avontuurlijke speelplekken zijn verdwe
nen. Door de hoge grondprijzen staan
de nieuwe woningen dicht op en naast
elkaar, waardoor steeds minder kinderen
de beschikking hebben over een eigen
tuin om in te spelen. Zelfs als een kind wel
een tuin heeft om in te spelen, dan legt
deze het vaak af tegen de aantrekkings
kracht van iPad, Nintendo en televisie. Uit
onderzoek blijkt dat twee derde van de
11-jarige Nederlandse kinderen minstens
twee uur per dag televisie kijkt. Dat had ik
vroeger trouwens ook wel gewild, maar er
was behalve op woensdag- en zaterdag
middag helemaal niets te zien op de tv,
dus ik had geen keus. Een bezoek aan de
natuur is voor veel kinderen van nu een
speciale gebeurtenis geworden, een geor
ganiseerde activiteit vergelijkbaar met
een uitstapje naar een indoor speelpara-
dijs of pretpark. Ook voor de ouders van
de kinderen van nu is het steeds minder
vanzelfsprekend dat ze dagelijks in contact
komen met natuur. Ze stappen 's ochtends
vanuit hun huis met postzegeltuin in hun
auto, om over snelwegen met geluidswal
len die het zicht op het landschap ont
nemen naar hun kantoor te rijden, waar
ze vanaf hun werkplek -als ze geluk heb
ben- uitkijken op een parkeerplaats en
een door koffie verpieterde plant. En dan
"y\
?7\7
J
4 J wantij april 2014
