Groene zorg
Explosie
Kikkerdril
Natuur op recept
past bij het beeld van de 'urgente natuur
liefde' die volgens Tidball vaak optreedt
tijdens een crisis of ramp. Als deze trend
doorzet, dan kan er misschien toch weer
een nieuwe, minder vervreemde groene
samenleving ontstaan waarin mensen
weer dagelijks in contact komen met de
natuur.
Een voorbeeld van een groene activiteit
die de laatste jaren vrijwel uit het niets
is opgekomen, is wandelcoaching. Steeds
meer coaches en therapeuten nemen
hun cliënten mee de natuur in voor een
gesprek of behandeling, in plaats van
binnen tussen vier muren te blijven zit
ten. Volgens recente berekeningen zijn er
inmiddels tussen de 200 en 300 actieve
wandelcoaches, en hun aantal groeit nog
met de dag. Een ander groen zorgconcept
dat heel goed is aangeslagen, is dat van
de zorgboerderijen. Alleen in Zeeland zijn
er al ca. veertig van deze boerderijen,
waar mensen met een verstandelijke
beperking, psychische problemen of een
verslavingsproblematiek een kans krij
gen aangeboden om volwaardig deel te
nemen aan de maatschappij. Wie lang
niet in een ziekenhuis is geweest, zal zich
ook verbazen over de groene revolutie
die hier de laatste jaren heeft plaatsge
vonden. Veel Nederlandse ziekenhuizen
zijn door renovatie of nieuwbouw omge
toverd in groene oases compleet met
healing garden, binnentuinen, luchtzuive
rende planten, groene wanden en natuur
kunst aan de muur.
toekomst. Meer in het algemeen levert
wetenschappelijk onderzoek duidelijk aan
wijzingen dat de natuur veel kansen biedt
voor een gezonde, evenwichtige ontwikke
ling van kinderen14. Vooral voor kinderen
uit kansarme gezinnen kan het negatieve
gevolgen hebben als je ze deze kansen
ontneemt, omdat ze al zo weinig andere
kansen hebben. Vroeger had elk kind, in
hoeveel armoede het ook opgroeide, altijd
nog toegang tot de rijkdom van de velden
en de bossen die tegelijk speelterrein en
leerschool waren. Nu rest er weinig anders
dan de troosteloze betonnen leegte tussen
torenflat en winkelcentrum.
Maar misschien laat ik me te veel leiden
door nostalgische gevoelens. Er zijn wel
degelijk ook ontwikkelingen die meer
optimistisch stemmen. Er is de laatste
jaren sprake van een heuse explosie van
maatschappelijke activiteiten rondom
groen in de leefomgeving. Misschien is
het toeval, maar het valt mij op dat deze
activiteiten pas echt tot bloei lijken te zijn
gekomen sinds het begin van de econo
mische crisis in 2008. Op braakliggende
gronden verschijnen wilde bloemen en
moestuinen, saaie schoolpleinen verande
ren in avontuurlijke natuurlijke speelplek
ken en betonnen daken van ziekenhuizen
worden omgetoverd tot healing gardens.
De meeste van deze activiteiten zijn niet
van hogerhand gestuurd, maar komen
voort uit initiatieven van individuele bur
gers en worden gedragen door lokale
organisaties. Er gaat een enorme energie
uit van deze groene activiteiten, die goed
Wandelcoaching;
natuur op recept.
Foto: Peter Maas
mensen in staat om hun eigen 'digitale
dinosaurussen' te creëren, en de natuur
naar hun eigen hand te zetten, zodat deze
nog veiliger en aantrekkelijker wordt dan
de echte natuur13. Hoe langer iemand
verblijft in zo'n nagebootste, hyperrea
listische natuurwereld, hoe sterker zijn
verlangen wordt naar de directe natuurer
varing: handen in de aarde, zon op je
gezicht, wind in je haren. Optimisten zijn
dus van mening dat de voortschrijdende
technologie de natuur en de mens uitein
delijk vooral ten goede zal komen.
Wie heeft er gelijk? Helaas kan ik maar al
te makkelijk meegaan in het doemscena
rio van de pessimisten. Tijdens onderzoek
op scholen in achterstandswijken ben ik
behoorlijk geschrokken van hoe weinig kin
deren van nu nog weten van natuur. Kin
deren van zeven, acht jaar oud, de meeste
van allochtone afkomst, konden zich bij
voorbeeld niets voorstellen bij het woord
'sloot'. Nou hoeft het helemaal niet erg te
zijn als je niet weet wat een sloot is, maar
ik zou het deze kinderen zo graag gunnen
dat ze het wel weten, het liefst uit eigen
ervaring met het vangen van kikkerdril
of slootjespringen. Het lijkt me ook sterk
dat deze kinderen, die in hun jeugd geen
band met de natuur hebben gevormd, als
ze ouder worden in actie zullen komen
voor de natuur, dat ze een stoeptegel gaan
optillen om er een tuintje aan te leggen,
of een boom planten in het bos van de
Wandelcoaching, zorgboerderijen en de
vergroening van ziekenhuizen zijn niet
alleen voorbeelden van opbloeiende
natuurliefde in een vervreemde samenle
ving, ze illustreren ook de groeiende maat
schappelijke erkenning van het belang van
natuur voor de gezondheid. Waar er tot
voor kort nog een groot taboe rustte op
het zelfs maar uitspreken van de gedachte
dat natuur een heilzame werking heeft, is
het tegenwoordig hip en trendy om een
dosis natuur als medicijn te nemen. Pes
simisten zouden misschien kunnen zeg
gen dat deze ontwikkelingen in de groene
zorg precies hun angst bevestigen. De
bevolking wordt massaal ziek door de ver
vreemding van natuur, en pas als het bijna
te laat is wordt men aan het infuus van de
wantij april 2014
